Nederlands - Modern Grieks

Er zijn twee groepen regelmatige werkwoorden, t.w. werkwoord groep I van de eerste vervoeging en werkwoord groep II van de tweede vervoeging.

• I. de eerste vervoeging = η πρώτη συζυγία, als volgt:

Bij het type I werkwoorden hebben de werkwoorden het accent op de de stam, d.w.z. op de laatste lettergreep van de stam in de onvoltooid tegenwoordige tijd. Deze groep bevat veruit het grootste aantal werkwoorden met de uitgangen eindigend op:

• Actieve werkwoorden in de o.t.t. op «-ω»
• Passieve werkwoorden in de o.t.t. op «-ομαι»

In deze groep zijn de werkwoorden van de eerste vervoeging ingedeeld, gebaseerd op hun stam van de onvoltooid verleden tijd (imperfectieve stam). Men dient er rekening mee te houden dat soortgelijke stammen kunnen uiteenlopen in meerdere patronen v.w.b. de vorming van hun stam van de aoristus (perfectieve stam). Samengevat zijn de soorten imperfectieve stammen die hier worden behandeld, de volgende:

* Het meer formele gebruik van de stam uitgang

** Enkele van deze groep van werkwoorden hebben meer geleerde vormen met een stam uitgang op -υν. Zij volgen de passieve perfectieve vormen eindigend op «-υνθ».

*** Een aanvullende lettergreep t.w. «-ισ-» wordt toegevoegd aan de stam van de actieve perfectief vormen in de 1ste, 2de en 3de persoon enkelvoud van de aoristus en in de 3de persoon meervoud, als alternatieve vormen. Alle andere perfectieve vormen volgen dezelfde stam als voor de imperfectief.

**** «αυξάνω» is een onregelmatig werkwoord

Zoals gezegd worden ook andere patronen gevormd omdat bij dezelfde stammen onderling afwijkingen zijn. Maar over het algemeen is het volgende vast te tellen:

• Als de stam van het actieve werkwoord in de onvoltooid tegenwoordige tijd eindigt op, een klinker, op «-ν», «-θ» of «-ζ», dan zal de stam van de aoristus van dit werkwoord eindigen op «-σ» en van het passieve werkwoord op «-στ» of «-θ», m.u.v. de afwijkende vormen, zoals te zien is bij de stam uitgang eindigend op «-ζ-».
• Als de stam van het actieve werkwoord in de onvoltooid tegenwoordige tijd eindigt op, «-κ-», «-γ-», «-χ-», «-χν-», «-γγ-» of «-ζ-», dan zal de stam van de aoristus van dit werkwoord eindigen op «-ξ-» en van het passieve werkwoord op «–χτ-».
• Als de stam van het actieve werkwoord in de onvoltooid tegenwoordige tijd eindigt op, «-π-», «-β-», «-φ-», «-πτ-» of «-φτ-», dan zal de stam van de aoristus van dit werkwoord eindigen op «-ψ-» en van het passieve werkwoord op «-φτ-».
• Als de stam van het actieve werkwoord in de onvoltooid tegenwoordige tijd eindigt op, « –αυ-», «-ευ-» of «-ε-», dan zal de stam van de aoristus van dit werkwoord eindigen op «-αψ-» of op «-εψ-» resp. «-αυσ -» of « -ευσ -» en van het passieve werkwoord op «-αυτ-», «-ευτ-» of «-ευστ-».
• Als de stam van het actieve werkwoord in de onvoltooid tegenwoordige tijd eindigt op, «-αιν-», dan zal de stam van de aoristus van dit werkwoord eindigen op «-αν-» en van het passieve werkwoord op «-ανθ-» of «-αθ-», de uitzonderingen buiten beschouwing gelaten.
• Als de stam van het actieve werkwoord in de onvoltooid tegenwoordige tijd eindigt op, «-αρ-» en «-ιρ-», dan zal de stam van de aoristus van dit werkwoord eindigen op «-αρισ/-αρ» en «-ιρισ/-ιρ» en van het passieve werkwoord op «-αριστ-» en «-ιριστ-».

Het eerste wat we dienen te weten om werkwoordsvormen te creëren, is het verschil tussen de stam van het werkwoord en de uitgang. De stam zegt iets over het aspect en de uitgang over de persoon. Deze twee dingen tesamen geven ons de informatie over de vorm (actief of passief) van het werkwoord, de persoon, en het enkel- of meervoud.

De meeste werkwoorden hebben drie stammen en het is eigenlijk noodzakelijk om alle stammen van elk werkwoord te kennen. Er zijn in feite twee verschillende aoristus (perfective) stammen, voor zowel de actieve als de passieve vormen. Deze twee vormen onderscheiden zich formeel door de verschillende stammen van het werkwoord en volgens de betekenisleer (semantiek) door hun aspect

Vanwege de interactie met het tijdensysteem is het van essentieel belang dat we een onderscheid maken tussen het onvoltooide- en het voltooide aspect. De onvoltooide stam wordt gebruikt voor een groep onvoltooide vormen, terwijl de voltooide stam de basis vormt voor de groep van voltooide vormen.

Om de functies van de verschillende stammen te begrijpen dienen we te weten met welk aspect we te maken hebben, omdat de grammatikale tijden ermee gevormd worden.

• II. Tweede vervoeging = η δεύτερη συζυγία omvat:

Deze groep werkwoorden van de tweede vervoeging zijn verdeeld in twee typen, t.w.:

• type A or A/B

Ze zijn verdeeld in twee typen, volgens de manier waarop hun actieve onvoltooid tegenwoordige tijd in de 1ste persoon gevormd wordt. Ze hebben het accent hetzij op de laatste lettergreep of op de stam. Deze groep werkwoorden heeft twee vormen t.w. de 1st persoon op «-ώ» en de alternatieve vorm van de 1st persoon op «-άω». De tegenwoordige tijd van de alternatieve vorm wordt gekenmerkt door de gestreste klinker «-ά» in de uitgang, zoals in «αγαπάω, αγαπώ», bijgevolg hebben de 1ste persoon enkel-en meervoud en de 3de persoon meervoud in de onvoltooid tegenwoordige tijd ook uitgangen met een andere beklemtoonde klinker. Anderszins is de keuze tussen alternatieve vormen grotendeels een kwestie regionale vaiatie en persoonlijke voorkeur. Kijk hiervoor op αγαπάω, αγαπώ

• type B:

• Alle actieve werkwoorden eindigen op «-ώ»
• Passieve werkwoorden in de o.t.t. op «-ούμαι»

Dit type heeft geen alternatieve 1ste persoon.

De overgrote meerderheid van werkwoorden van zowel type A als type Β vormen hun aoristus stammen van zowel de actieve vormen als de passieve vormen op dezelfde manier. Sommige werkwoorden kunnen elk type volgen. De uitzonderingen zijn werkwoorden met een andere klinker, zoals een «-α» of «-ε» voor het einde van de stam, of medeklinkers zoals «-ξ» aan het eind van de actieve aoristus stam and «-χτ» aan het einde van de passieve aoristus stam, zoals «κοιτώ, κοίταξα, κοιτάχτηκα» of werkwoorden waarbij de «-ν» wordt weggelaten in de aoristus stam, zoals bij «ξεχνώ, ξέχασα, ξεχάστηκα».

De werkwoorden van gype B «αξιολογώ» en «ομολογώ» horen thuis in een grote groep werkwoorden waaronder «αδικώ» - ongelijk hebben, «διατηρώ» - behouden, handhaven, «ενοχλώ» - lastig vallen, «εξηγώ» - uitleggen, «μισώ» - haten, «υιοθετώ» - adopteren, etc.

Van «εξαιρώ» en «τελώ» van type B worden de actieve vormen hetzelfde vervoegd. Er zijn achter enkele verschillen in de vervoeging van de passieve vormen «εξαιρούμαι» en «τελούμαι»

Het werkwoord «ανακλώ» behoort tot een kleine groep met dezelfde vervoeging in de actieve en passieve vorm. (zie hiervoor de uitgebreide vervoeging op bovenstaande link)

* De betekenis van van de volgende werkwoorden is hetzelfde, alleen de vervoegingen zijn verschillend t.w. het bovengenoemde «βροντάω» en «βροντώ». Beide werkwoorden hebben geen passieve vormen.

«κοιτάω, κοιτώ» en «πετάω», πετώ» werkwoorden van type B, waarvan de stam op «-τ» eindigt, hebben twee vervoegingen t.w. in de onvoltooid tegenwoordige tijd, onvoltooid verleden tijd, de eerste (ononderbroken) toekomstige tijd en de voltooide tijden van de aantonende wijs. Hetzelfde geldt voor de onvoltooid tegenwoordige tijd en de voltooid tegenwoordige tijd van de aanvoegende wijs, de tegenwoordige tijd van de gebiedende wijs, enkelvoud en de aoristus van de gebiedende wijs, enkel- en meervoud. De twee vervoegingen van het voltooid deelwoord zijn voor «κοιτάω, κοιτώ» - «έχοντας κοιτάξει» en «έχοντας κοιταγμένο» en voor «πετάω, πετώ» - «έχοντας πετάξει» «έχοντας πεταγμένο». In de passieve vormen van beide werkwoorden komen dubbele vervoegingen voor in de meervoudsvormen van de de onvoltooid tegenwoordige tijd, onvoltooid verleden tijd, de eerste (ononderbroken) toekomstige tijd, de voltooide tijden van de aantonende wijs en de aoristus van de aanvoegende wijs (zie hiervoor de vervoeging van beide werkwoorden op bovenstaande links). «πετάω» heeft afgezien van de passieve vorm «πετιέμαι» nog een passieve vorm, t.w. «πετάγομαι»