Nederlands - Modern Grieks

 

Het voorzetsel = η προθέση (προ + θέτω = voor + plaatsen, zetten) wordt voor een ander woord geplaatst, hetzij in een samengestelde zin of in een bijstelling.

De voorzetsels zijn in het MG, evenals in het Nederlands, onverbuigbaar. Ze kunnen voor een zelfstandig naamwoorden of persoonlijk voornaamwoorden in de 2de en 4de naamval geplaatst worden, eventueel in combinatie met een lidwoord of bijvoegelijk naamwoord.

Er zijn nog tal van voorzetsels afkomstig uit de Katharevousa, waarbij het naamwoord ook gevolgd wordt door de 2de en 4de naamval. Bij deze oude voorzetsels is dat over het algemeen de 2de naamval. Het gebruik ervan neigt naar een begrenzing tot de formele taal of tot de vaststaande uitdrukkingen.

Een aantal voorzetsels, voortgekomen uit het Oude Grieks, worden gebruikt als voorvoegsel van werkwoorden. Sommige van die oude voorzetsels komen niet meer voor de het MG.

De Oud-Griekse voorzetsels, nog steeds in gebruik

*

De oude 3de naamval (de datief) overleefde in een aantal vaste bijwoordelijke uitdrukkingen. Hoewel de datief sinds lange tijd geen functie meer heeft in de spreektaal zijn er toch een paar overblijfsels in de vorm van cliche's en vaststaande zinsdelen.

Veel van die uitdrukkingen zijn te vinden in zinsdelen, voorafgegaan door een van de oude voorzetsels

Overige voorzetsels

 

De eenvoudige voorzetsels van één woord, die in het MG voortgekomen zijn uit de traditionele volkstaal zijn «από», «για», «με», «σαν», «σε», «χωρίς» of «δίχως» en «ως». Ze worden allemaal gebruikt met de 4de naamval en zijn de primaire voorzetsels. Van genoemde voorzetsels worden «από», «για» en «με» het meest gebruikt en «σε» het meest van alle voorzetsels bij elkaar.

De voorzetsels «αντί», «κατά», «μετά», «μέχρι», «παρά» en «πρός», voortgekomen uit de katharevousa kunnen we ook toevoegen aan de primaire voorzetsels, omdat deze ook de 4de naamval gebruiken.

De belangrijkste voorzetsels zijn «από» en «σε»:

• «από» wordt a.v. gebruikt:

• in uitdrukkingen van tijd of plaats met de betekenis van: van, vanaf of sinds
• in uitdrukkingen met de betekenis van: langs en voorbij
• in uitdrukkingen met de betekenis van: door middel van (gemaakt door)

• «σε» wordt a.v. gebruikt:

• in uitdrukkingen van een locatie met de betekenis van: op, in of aan
• in uitdrukkingen van een beweging met de betekenis van: op, in en naar

N.B.

«παρά» kan ook in vergelijkingen voorkomen.

«Μέχρι», «μετά» en «ως» komen voor met een «που»-bijzin. «Μέχρι» in uitdrukkingen νan gebeurtenissen die al hebben plaats gevonden, terwijl «μετά» gevolgd wordt door een «που»-bijzin, als alternatief voor het gebruik van het verbindingswoord «αφού» - nadat, omdat of vermits. «Ως» wordt regelmatig door een «που»-bijzin gevolgd, maar dan in combinatie als: «ώσπου» - totdat, op de tijd dat.

Een paar voorzetsels of woorden die als voorzetsel gebruikt worden, kunnen in zinnen voorkomen met een zelfstandig voornaamwoord (incl. het sterke persoonlijke voornaamwoord). Οf in zinnen met het zwakke persoonlijke voornaamwoord in de 2de naamval. Dat zijn in het bijzonder: «εναντίον» - tegen, «εξαιτίας» - wegens, vanwege en «μεταξύ» - tussen, «λόγω» - ten gevolge van.

Over het algemeen kunnen voorzetsels niet gescheiden zijn van het naamwoord zinsdeel. De woorden «εξαιτίας» en «λόγω» zijn oorspronkelijk naamwoordsvormen die de 2de naamval hanteren, ofschoon ze als voorzetsels voor veel doelen gebruikt kunnen worden. Zij kunnen echter, anders dan de meeste voorzetsels, wel gescheiden worden van het naamwoord zinsdeel, dat afhankelijk van ze is.

Een uitgebreide uitleg over de combinatie «μεν»...«δε»... is hier te vinden