Nederlands - Modern Grieks

 

De term bijwoord is gereserveerd voor afzonderlijke woorden zoals toen, nu, gisteren, hier, moeilijk enz., om begrippen zoals plaats, tijd en wijze uit te drukken.

In het Moderne Grieks zijn de bijwoorden onverbuigbaar en zoals bij de bijvoegelijke naamwoorden hebben ook zij trappen van vergelijking!

Een bijwoord geeft extra informatie in een zin!

De cursief geschreven woorden in onderstaande voorbeelden zijn de bijwoorden, die het werkwoord vergezellen en het bepalen of wijzigen. Ze kunnen ook bijvoeglijke naamwoorden, andere bijwoorden, zelfstandige naamwoorden, getallen en hoeveelheden wijzigen. Ze geven ons informatie over de begrippen plaats, tijd, wijze, hoeveelheid of getal, ontkenning of bevestiging en twijfel of aarzeling, en zelfs over een hele zin.

Voorbeelden

ελληνικά	ολλανδικά
Πού έβαλες το βιβλίο; Το έβαλα επάνω στο τραπέζι.	Waar heb je het boek gelegd? Ik heb het op de tafel gelegd.
Πότε θα έρθεις; Θα έρθω αργά.	Wanneer kom je? Ik kom laat.
Νωρίς ήρθες.	Je komt vroeg.
Πώς είσαι; Είμαι καλά.	Hoe gaat het met je? Met mij goed.
Πόσο μ' αγαπάς; Σ' αγαπώ πολύ.	Hoeveel hou je van me? Ik hou veel van je.
Είσαι σίγουρη ότι θα έρθεις; Ναι, είμαι σίγουρη.	Ben je er zeker van dat je komt? Ja, ik ben er zeker van
Ίσως δεν ξέρω?	Misschien, ik weet het niet?
Όχι, δεν είμαι σίγουρη.	Nee, ik ben er niet zeker van.

Nog enkele voorbeelden:

ελληνικά	ολλανδικά
1. Ο Γιώργος είναι πολύ όμορφος!	George is erg knap!
2. Περάσαμε πολύ καλά στο πάρτι!	We hadden het erg leuk op de party
3. Γύρισες κάπως αργά από το πάρτι.	Je kwam vrij laat thuis van het feest.
4. Πήρα περίπου τρία κιλά.	Ik kwam ongeveer drie kilo's aan.
5. Μπες από την πίσω πόρτα.	Ga de achter deur uit.
6. Ευτυχώς ήρθες εγκαίρως.	Gelukkig kwam je op tijd.

• Het bijwoord «πολύ» vergezelt het bijvoeglijke naamwoord «όμορφος».
• Het bijwoord «πολύ» vergezelt het bijwoord «καλά»
• Het bijwoord «κάπως» vergezelt het bijwoord «αργά»
• Het bijwoord «περίπου» vergezelt het numerieke bijvoeglijke naamwoord «τρία»
• Het bijwoord «πίσω» vergezelt het zelfstandige naamwoord «πόρτα»
• Het bijwoord «ευτυχώς» vergezelt de gehele zin, het werkwoord «έρχομαι» en het bijwoord «εγκαίρως»

In de oudere grammatica werden de eerste vier begrippen ook weer onderverdeeld of gescheiden door kenmerken van de bijwoorden zoals: vragende bijwoorden, onbepaalde bijwoorden, aanwijzende bijwoorden, bijwoorden met betrekking tot iets en diverse verschillende bijwoorden. Deze verdeling was bruikbaar om de volgende tabellen samen te stellen:

• 1. Bijwoorden van plaats:

Nederlands	Grieks	met pers.vnw.	met voorz./bijwoord
tegenover	αγνάντια
ergens anders	αλλού
veraf, ver weg	αλάργα
tussen	ανάμεσα	ανάμεσά τους	ανάμεσα σε
tussen, onder	αναμεταξύ	αναμεταξύ μας
oostwaarts, ten oosten	ανατολικά		ανατολικά από
tegenover	αντίκρυ	αντίκρυ μου/μας)	αντίκρυ σε
aan de overzijde	αντίπερα
tegenover	απέναντι	απέναντι σας	απέναντι από/σε
naar links/aan de linker kant	αριστερά		αριστερά από/σε
ten noorden, noordelijk			βόρεια από
rondom	γύρω	γύρω του	γύρω από/σε
eromheen	γύρωθε		γύρωθε από/σε
naar rechts/aan de rechter kant	δεξιά		δεξιά από
naast	δίπλα	δίπλα σου	δίπλα σε
ten westen	δυτικά		δυτικά από
hier	εδώ		εδώ που
hier	εδώθε		εδώθε που
daar	εκεί		εκεί που
daarginds	εκείθε		εκείθε που
aan de voorkant, van voren	εμπρός		εμπρός από/με
binnen	εντός
buiten	έξω		έξω από
ergens	κάπου
οp de grond	καταγής
direct tegenover	κατάντικρυ
beneden/onder	κάτω		κάτω από
dichtbij	κοντά	κοντά της	κοντά σε
ver	μακριά	μακριά του
binnen	μέσα	μέσα μας	μέσα από/σε
tussen	μεταξύ	μεταξύ τους	μεταξύ σε
aan de voorkant, van voren	μπροστά	μπροστά της	μπροστά από/σε
zuidelijk, ten zuiden	νότια		νότια από
overal om	ολόγυρα
alom	ολούθε
waar (ook)	οπού
waar dan ook	οπουδήποτε
overal	παντού
boven	πάνω (απάνω/επάνω)	πάνω μας	πάνω από/σε/που
aangrenzend	παράπλευρα
verder	πέρα
omringt	περίγυρα
achter	πίσω	πίσω σας	πίσω από
naast	πλαί	πλαί του	πλαί σε
waar (ondervragend)	πού
vanaf waar (ondervragend)	πούθε
nergens	πουθενά
naast	σιμά
rondom	τριγύρω	τριγύρω μου
beneden	χαμηλά
op de grond	χάμω
hoog	ψηλά

Achter een aantal bijwoorden van plaats kan een zwak persoonlijk voornaamwoord, een voorzetsel en zelfs een ander bijwoord geplaatst worden.

Bij bovengenoemde bijwoorden zijn inbegrepen de bijwoorden die worden gebruikt in de poëtische taal zoals «όθε» - waar, «ξοπίσω» - achter, «ζερβά» - (naar) links.

Ook de verschillende bijwoorden eindigend op «-ης», «-ις» en «-α», zoals «καταμεσής σε» - in het midden van, μεσοστρατίς» - halfweg, «κατακέφαλα» - direct op het hoofd, «κατάματα» - direct in de ogen, «κατάκαρδα» - direct in het heart, enz.

Vele bijwoorden van plaats worden vaak samen gezien met de volgende voorzetsels «για πάνω» -van boven, «κατά πίσω» - naar achter, «κατά κάτω» - naar beneden, «από μπρος» - van tevoren, «από πέρα» - van verder.

De bijwoorden «εδώ» en «εκεί» kunnen alleen ingekort worden als ze voorafgegaan worden door woorden die eindigen op «α», «ο», «ου» of «έ». Deze bijwoorden krijgen geen apostrofe bv. «από δω» - van hier, «από κει» - van daar and «τράβα δω» - ga weg hier, «τράβα κει» - ga weg daar.

 

«μπροστά» kan ook aanwezig betekenen zoals in:

• ήταν μπροστά - zij waren aanwezig

Enkele voorbeelden in zinnen:

Nederlands	Grieks
Waar is de winkel?	Πού είναι το μαγαζί;
De winkel is daar.	Το μαγαζί είναι εκεί.
Ik vond het boek nergens.	Δεν βρήκα το βιβλίο πουθενά.
Ik zocht overal.	Έψαξα παντού.
We gaan waar je (heen) wilt.	Πάμε όπου θέλεις.
Het huisvuil was buiten het huis.	Τα σκουπίδια ήταν έξω από το σπίτι.
We hadden een hotel dichtbij Athene.	Είχαμε ένα ξενοδοχείο κοντά στην Αθήνα.
Niet ver van de stad.	Δεν είναι μακριά από την πόλη.
Vanuit de kamer bereik je de deur achter.	Μέσα από το δωμάτιο φτάνεις στην πίσω πόρτα.

• 2. Bijwoorden van tijd:

Nederlands	Grieks
onophoudelijk	αδιάκοπα
nog	ακόμα *
voorheen, op een andere tijd	άλλοτε
onmiddellijk	αμέσως
op dezelfde dag	ανήμερα
in drie dagen	αντιμεθαύριο
drie jaren geleden	αντιπρόπερσι
voor drie dagen	αντιπροχτές
vanavond	απόψε
een enkele keer, af en toe	αραιά
laat	αργά
morgen	αύριο
snel	γρήγορα
op tijd, tijdig	έγκαιρα (εγκαίρως)
af en toe	ενίοτε
nadien, dan	έπειτα
ten slotte, eindelijk niet?	επιτέλους
direct, gelijk	ευθύς
al, reeds	ήδη
ooit, ten alle tijde	καμιά φορά
eenmaal	κάποτε
naderhand	κατόπιν
van tijd tot tijd	κάπου κάπου
al, reeds	κιόλας
overmorgen	μεθάυριο
nadat, later	μετά **
nauwelijks, gewoon, alleen	μολίς
vroeg	νωρίς
de hele tijd	όλο
in toenemende mate	ολοένα
in toenemende mate	όλο και
wanneer ook	όποτε
wanneer	οπότε
op elk moment	οποτεδήποτε
nooit	ουδέποτε
altijd	πάντα
weer	πάλι, ξανά
elke keer, altijd	πάντοτε
verleden jaar	πέρυσι
niet langer	πια
meer, vooral, nogmaals	πλέον
wanneer (ondervragend)	πότε
soms, bij gelegenheid	πότε πότε
(n)ooit	ποτέ
voorheen/vroeger	πριν **
twee jaar geleden	πρόπερσι
eerder, vroeger	πρωτύτερα
eergisteren	προχθές
vroegere	πρώην
eerst	πρώτα
vandaag	σήμερα
zelden	σπάνια
op tijd	στην ώρα
op hetzelfde moment	συνάμα
gewoonlijk	συνήθως
vaak	συχνά
regelmatig	τακτικά
voormalig	τέως
in een andere tijd	τον παρ' άλλο χρόνο
toen	τότε
nu	τώρα
later	ύστερα
dit jaar	φέτος
(drie) keer	(τρεις) φορές
gisteren	χθες/εψές
volgend jaar	του χρόνου

Bij bovengenoemde bijwoorden zijn inbegrepen:

De bijwoorden die worden gebruikt in de poëtische taal zoals «ταχιά» - vlug, «πάρωρα» - ontijdig, «σύγκαιρα» - gelijktijdig.

De verschillende bijwoorden eindigend op «-ίς», zoals: «αποβραδίς» - gisteren avond, «ολημερίς» - de gehele dag, «ολοχρονίς» - het gehele jaar, enz. en anderen, met een tijdverwijzing, zoals «καταμεσήμερα» - 's middags, «νυχτόημερα» - dag en nacht, «μεσοβδόμαδα» - midweeks enz.

De deelwoorden met een tijdverwijzing, zoals «ξημερώνοντας» - als de dag aanbreekt, «βραδιάζοντας» - als de avond valt, «σουρουπώνοντας» - als het schemert, «νυχτώνοντας» - als het nacht wordt.

De bijwoorden van plaats, zoals «κοντά» in («τώρα κοντά» - nu dichtbij) en de bijwoorden van wijze «μαζί» , zoals in («μαζί ακριβή και καλή ποιότητα» - duur en tegelijkertijd van goede kwaliteit)

Veel bijwoorden van tijd worden vaak gebruikt met voorzetsels, zoals «από πότε» - vanaf wanneer, sedert wanneer, «ως πότε» - tot wanneer, «για πότε» - voor wanneer

 

We hebben te maken met de volgende bijwoorden van tijd:

• die een moment uitdrukken
• die frequentie uitdrukken

* «ακόμα» is ook een bijwoord van hoeveelheid.

** Als «πριν» en «μετά» als bijwoord gebruikt worden is de betekenis eerder en later

• Πρέπει να το κάνεις πριν - je moet het eerder doen
• Θα το κάνω μέτα - ik zal het later doen

Als met «πριν» en «μετά» een afstand in tijd wordt uitgedrukt zijn er wel drie manieren om hetzelfde te omschrijven bv:

Hij kwam een maand geleden

• Ήρθε πριν από έναν μήνα.
• Ήρθε έναν μήνα πριν.
• Ήρθε πριν έναν μήνα.

«ποι πριν» betekent ook voordien, eerder

Hij vertrok een week later

• Έφυγε μετά από μια εβδομάδα.
• Έφυγε μια εβδομάδα μετά.
• Έφυγε μετά μια εβδομάδα.

maar ook «μετά» a.v.:

• Θα φύγει μετά ένα χρόνο - Hij zal weggaan in een jaar's tijd.

Sommige bijwoorden zoals «αργά», «νωρίς», «πρώτα» «σπάνια», «συνήθως», «συχνά» en «τακτικά» hebben een vergrotende vorm en met uitzondering van «συνήθως» ook een overtreffende vorm.

«ουδέποτε» verschilt van «ποτέ» in gebruik, omdat het een negatief bijwoord is dat gebruikt kan worden bij een positief werkwoord.

Enkele voorbeelden in zinnen:

Nederlands	Grieks
Hij zal morgen komen.	Θα έρθει αύριο.
Kom onmiddellijk hier.	Έλα εδώ αμέσως.
Dit jaar zullen we daar verblijven.	Φέτος θα μείνουμε εκεί.
Je kunt komen wanneer je wilt.	Μπορείς να έρθεις όποτε θέλεις.
Hij/zij zal elke keer komen.	Κάθε φορά θα 'ρθει
Later zal hij/zij het ons weer vertellen.	Ύστερα θα μας το πει πάλι.
Als hij/zij komt, dan zal ik ook komen.	Όταν έρθει, τότε θα έρθω και εγώ
De ene keer zegt hij dit en de andere keer dat.	Πότε λέει το ένα και πότε το άλλο
Dat kunnen we niet van te voren weten.	Δεν μπορούμε να το ξέρουμε από τα πριν.
Zij kreeg nooit antwoord haar vraag.	Ουδέποτε έλαβε απάντηση στην ερώτησή της.

• 3. Bijwoorden van wijze (manier):

Nederlands	Greek
langzaam	αγάλια
onterecht	άδικα
gehoord	ακουστά
precies, exact	ακριβώς
anderszins	αλλιώς
oncoventioneel, verschillend	αλλιώτικα
retrospectief	αναδρομικά
ondersteboven	ανάποδα
op de achterkant	ανάσκελα
intens, diep	βαθιά
frans	γαλλικά
snel, vlug	γρήγορα
voortdurend, altijd	διαρκώς
anderszins	ειδάλλως
anders	ειδεμή
grieks	ελληνικά
volkomen	εντελώς
trouwens, bovendien	εξάλλου
plotseling	έξαφνα
volgende	εξής
gelukkig	ευτυχώς
de leiding nemen	επικεφαλής
eveneens, ook	επίσης
zo, dus	έτσι
in het bijzonder, vooral	ιδίως
rechtdoor, gelijk	ίσια
net, juist (nog)	ίσια ίσια
duidelijk	καθαρά
op zichzelf, soort	καθαυτού
zo voort, zo verder	καθεξής
helemaal niet	καθόλου
zoals, evenals	καθώς
slecht	κακά
het kwade	του κάκου
goed	καλά
goed, alright	καλώς
enigszins, ergens	κάπως
in de kleinste details	καταλεπτώς
op zondag	κυριακάτικα
hoofdzakelijk	κυρίως
samen, tesamen	μαζί
plots, eensklaps	μεμιάς
slechts	μονάχα
alleen, slechts	μόνο
in een keer	μονομιάς
op de maag, gevoelig	μπρούμυτα
duidelijk	ξάστερα
plotseling	ξαφνικά
mooi, goed	όμορφα
net als, evenals	όπως
in ieder geval, zeker	οπωςδήποτε
eenstemmig, unaniem	παμψηφεί
vooral	προπάντων
hoe (vragend)	πώς
zoals	σαν
rustig, langzaam	σιγά
gekruiste benen	σταυροπόδι
fout, verkeerd	στραβά
bij gevolg	συνεπώς
voortdurend	συνεχιστά
possibly, eventueel	τυχόν
laag	χαμηλά
rustiek	χωριάτικα
apart	χωριστά
hoog	ψηλά
goed, fijn, mooi	ωραία
als	ως

Bij bovengenoemde bijwoorden zijn inbegrepen:

De bijwoorden van wijze in de poetische taal en in de volkstaal, zoals «αντάμα» - samen and «χώρια» - gescheiden.

Een groot aantal bijwoorden eindigend op «-α» die worden gevormd met het meervoud van de overeenkomstige onzijdige bijvoeglijke naamwoorden in de 1st (nominatief) en 4de naamval (accusatief), zoals «ωραία» «βαθιά» en «στραβά».

De bijwoorden die verkregen zijn van de volgende werkwoorden, zoals van «ξαπλώνω» - gaan liggen met het bijvoeglijke naamwoord «ξαπλωτός, -η, -ο» - uitgestrekt en het bijwoord «ξαπλωτά» - liggend, het werkwoord «κολλάω, κολλώ» - lijmen, kleven, met het bijvoeglijke naamwoord «κολλητός, -η, -ο» - vastgelijmd, geplakt en het bijwoord «κολλητά» - gelijmde en het werkwoord «πετάω, πετώ» - vliegen, werpen met het bijvoeglijke naamwoord «πεταχτός, -η, -ο» - geworpen, levendigen het bijwoord «πεταχτά» - even snel.

En:

• «κάπως» en «καθόλου» zijn ook bijwoorden van hoeveelheid.
• «αλλιώς» en «έτσι» zijn het tegenovergestelde van elkaar. «έτσι κι αλλιώς» betekent zowiezo
• Achter «μαζί» kan een zwak persoonlijk voornaamwoord geplaatst worden bv. «σου», het betekent dan samen met je en het voorzetsel «με» en dan betekent het samen met ...

Enkele voorbeelden in zinnen:

Nederlands	Grieks
Hij spreekt alleen Grieks.	Μιλάει μόνο ελληνικά
Zij spreken samen.	Μιλούν μαζί.
Zij spreekt altijd duidelijk.	Πάντα μιλάει καθαρά.
Het is klip en klar.	Είναι καθαρά και ξάστερα.
Deze muziek is enigszins bizar.	Κάπως παράξενη είναι αυτή η μουσική.
Ik wacht in ieder geval op je op je	Θα σου περιμένω οπωσδήποτε.
Slaap zoals je wilt.	Κοιμήσου όπως θέλεις.
Ik kon niet anders doen	Δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς.

• 4. Bijwoorden van hoeveelheid:

Nederlands	Grieks
genoeg, heel	αρκετά
in geen geval	διόλου
ten minste, minstens	ελάχιστα
even, gelijkmatig	εξίσου
helemaal niet, bijna niet	καθόλου
behoorlijk lange weg	κάμποσο
zo ongeveer, tamelijk	κάπως
stuk, beetje	κομμάτι
een klein beetje	λιγάκι
weinig, een beetje	λίγο
minder	λιγότερο *
liever, nogal	μάλλον
amper, nauwelijk	μόλις
alleen, slechts	μόνο
helemaal, volledig	ολωσδιόλου
compleet, geheel	ολότελα
zo lang als, zo veel als	όσο
zo veel als, zo lang als	οσοδήποτε
over	(ε-, α-) πάνω κάτω
te veel, in de buurt	πάρα
ongeveer, vrijwel	περίπου
meer	περισσότερο **
erg, veel	πολύ
meer	πιο
hoe veel (vragend)	πόσο
zo ongeveer, bijna	σχεδόν
geheel, volkomen	τελείως
dus, zo, zoveel	τόσο
ten minste, minstens	τουλάχιστον *

Tot de bijwoorden van hoeveelheid behoren ook de woorden die voorafgegaan worden door «πάρα» om hun betekenis te versterken, zoals «πάρα πολύ» - erg veel, «παραπάνω» - verder weg, meer, «παραπέρα» - voorts, en ook, etc.

Sommige zelfstandige naamworden worden in negatieve zinnen gebruikt a.v. «άχνα» - geen, «κουκούτσι» - geen graantje, «σταλιά» - een klein beetje, enz..

Some examples in sentences:

Nederlands	Grieks
Het haalt niet uit, het is te weinig.	Δε θα φτάσει, είναι λίγο.
Het is goed genoeg.	Eίναι αρκετά καλά.
Bijna elke morgen ontmoet ik Jan.	Σχεδόν κάθε πρωί συναντάω ο Γιάννη.
Ik leerde de lessen volledig.	Έμαθα τα μαθήματα τελείως.
Hij at niet zo weinig.	Δεν έφαγε σταλιά
De kosten van de vlucht waren nog het minste.	Τα έξοδα για την πτήση ήταν το λιγότερο.

 

* «λιγότερο» is de vergrotende trap van «λίγο», evenals «τουλάχιστον» en «ελάχιστο»

** «περισσότερο» is de vergrotende trap van «πολύ»

kijk hier voor de trappen van vergelijking

• 5. Bijwoorden van bevestiging:

Nederlands	Grieks
werkelijk, eerlijk	αλήθεια
werkelijk, echt	αληθινά
natuurlijk	βέβαια
zeker	βεβαιότατα
zeker, zelfs	μάλιστα
ja	ναι
zeker en vast, definitief	ορισμένως
inderdaad, daadwerkelijk	πράγματι
correct, goed	σωστά
inderdaad, daadwerkelijk	τωόντι

Enkele voorbeelden in zinnen

Nederlands	Grieks
Ζeker, dat is positief.	Μάλιστα, αυτό είναι θετικό.
Ja, hij/zij is niet eerlijk, dat klopt!	Ναι δεν είναι ειλικρινής, σωστά!
Ja, natuurlijk kom ik om acht uur!	Ναι, βεβαίως, θα έρθω στις οκτώ!
Inderdaad, goed geantwoordt!	Πράγματι, σωστά απάντησες!
Natuurlijk niet	Όχι βέβαια!
Haar gevoelens zijn niet echt.	Τα αισθήματά της δεν είναι αληθινά

Enkele aanvullende functies zijn:

Bijwoorden kunnen gebruikt worden als een enkel woord bv.:

ελληνικά	ολλανδικά
ακριβώς!	precies, beslist!
βέβαια of βεβαίως!	zeker, natuurlijk!
έκτακτα!	uitstekend!
ίσως	misschien
καλά!	goed!
λαμπρά	schitterend, pachtig!
όχι	nee
σαφώς	vanzelfsprekend!
ωραία	fijn, heerlijk!

• 6. Bijwoorden van twijfel of aarzeling:

Nederlands	Grieks
ik vraag me af	άραγε
ogenschijnlijk	δήθεν
misschien	ίσως
niet (doen)	μη(ν)
misschien, toevallig	μήπως
mogelijk	πιθανό(ν)
vermoedelijk	τάχα
vermoedelijk	τάχατε

Enkele voorbeelden in zinnen

Nederlands	Grieks
Moet dat ons verbazen?	Θα πρέπει άραγε να μας εκπλήσσει αυτό;
Wellicht ga ik met vakantie.	Μήπως κάνω διακοπές.
Hij weet zogenaamd niet dat zij komt.	Δεν ξέρει δήθεν οτί θα έρθει.
Mogelijk heb ik werk.	Πιθανό να έχω δουλειά.
Misschien kan ik je vanmiddag niet zien.	Ίσως να μη μπορέσω να σε δω το απόγευμα.
Heb je misschien een potlood voor mij	Έχεις μήπως ένα μολύβι να μου δώσεις;

• 7. Bijwoorden van ontkenning:

Nederlands	Grieks
niet	δε(ν)
niet	μη(ν)
nee	όχι
natuurlijk niet	όχι βέβαια

Ook de voegwoorden «ούτε» - noch en «μήτε» - evenmin, noch worden veel gebruikt

Enkele voorbeelden in zinnen

Nederlands	Grieks
Nee, hij is niet thuis.	Όχι, δεν είναι στο σπίτι.
Spreek niet tegen hem, als hij rijdt.	Μη του μιλάς, όταν οδηγεί.
Dat krijg je niet.	Δεν πάρεις αυτό.
En dat krijg je ook niet.	Και ούτε πάρεις αυτό.
Ik ging niet en ik wil ook niet gaan.	Ούτε πήγα ούτε θέλω να πάω.
Het huis is groot noch klein.	Το σπίτι είναι μήτε μικρό μήτε μεγάλο.
Denk er niet eens aan!	Ούτε καν να το σκέφτεδσαι!

«ούτε» en «ούτε»

ελληνικά	ολλανδικά
μήτε (κι) εγώ	ik ook niet
ούτε (κι) εγώ	ik ook niet
μήτε μικρό μήτε μεγάλο	noch klein noch groot
ούτε καν με ρώτησε	hij vroeg me niet een keer

 

Bij de bijwoorden behoren ook zinsdelen gevormd met de bepaling «κάθε» (elke) a.v.:

• «κάθε πόσο» (hoeveelheid) - hoe vaak
• «κάθε τόσο» (wijze) - van tijd tot tijd
• «κάθε φορά» (tijd) - elke keer
• «κάθε Σάββατο» (tijd) - elke zaterdag

 

Op de volgende pagina's zijn uitgebreide toelichtingen over de ontkenning en de partikels te vinden.

De bijwoorden wijzigen niet alleen zinnen of zinsdelen om het verband van plaats, tijd, wijze etc. aan te duiden, maar ze kwalificeren ook de betekenis van hetgeen gezegd wordt, zonder dat er een verband bestaat.

1. Het wijzigen van een werkwoord door bijwoorden van wijze, plaats, tijd en hoeveelheid:

ελληνικά	ολλανδικά
1Σας βοήθησα καλά.	Ik hielp jullie goed.
2Δουλεύω εδώ.	Ik werk hier.
3Σας βοήθησα χθες.	Ik hielp jullie gisteren.
4Δούλεψα πολύ.	Ik werkte veel.

2. Het wijzigen van het bijvoegelijke naamwoord of een ander bijwoord door bijwoorden van wijze, tijd en hoeveelheid. Een bijwoord van kwantiteit dat een bijvoeglijk naamwoord wijzigt, geeft de graad van de kwaliteit aan die wordt aangeduid met het bijvoeglijk naamwoord:

ελληνικά	ολλανδικά
1Η γιορτή ήταν καλά οργανωμένη.	Het feestje was goed georganiseerd
2Το αμέσως επόμενο βήμα είναι να περιμένει.	De onmiddelijke volgende stap is te wachten.
3Αυτό το είπαμε από τότε κιόλας.	Dat hebben we toen reeds gezegd.
4Αυτό είναι αρκετά σωστό.	Dat is volkomen juist (dat klopt)
5Η ομιλία του για τη ρύπανση ήταν ελάχιστα κατανοητή.	Zijn toespraak over vervuiling was nauwelijks te begrijpen
6Αυτό που δηλώνεις δεν είναι καθόλου ευχάριστο.	Wat je beweert is helemaal niet plezierig.
7Η ζωγραφική του είναι φοβερά καλή	Zijn schilderij is vreselijk goed.
8Η υγεία της έγινε κάπως καλύτερη.	Haar gezondheid werd iets beter.
9Πόσο καλά αισθάνεται;	Hoe goed voelt hij/zij zich?
10Αισθάνεται αρκετά καλά.	Zij/hij voelt zich tamelijk goed.

3. Het wijzigen van het naamwoord door bijwoorden van plaats en tijd:

ελληνικά	ολλανδικά
1η πρώην σύζυγός του	zijn ex (voormalige) echtgenote
2η παραπάνω παράγραφος	de bovenstaande paragraaf
3ο τότε υπουργός	de toenmalige minister
4η πίσω πόρτα	de achter deur

4. Het wijzigen van de hoeveelheid door het bijwoord

ελληνικά	ολλανδικά
1για μια εβδομάδα περίπου	voor ongeveer een week
2τουλάχιστον πέντε φορές	tenminste vijf keer
3τόσο πολλοί άνθρωποι	zo veel mensen
4σχεδόν όλα τα παιδιά	bijna alle kinderen

5. Het wijzigen van een zinsdeel of een hele zin door een bijwoord (zins bijwoord)

ελληνικά	ολλανδικά
1Απλώς ήθελα να δω αν ήταν καλά.	Ik wilde eenvoudigweg zien of het goed was.
2Δυστυχώς δεν τον είδα.	Helaas zag ik hem niet
3Πραγματικά δεν μου αρέσει ο τρόπος σου.	In feite vind ik je methode niet leuk.
4Ειλικρινά λυπάμαι γι 'αυτό μωρό μου.	Eerlijk gezegd spijt me dat schat.

* Twee verschillende woord volgorden kunnen verwarring geven:

θα μιλήσω φυσικά	ik zal natuurlijk spreken (op een natuurlijke manier).
φυσικά θα μιλήσω	natuurlijk (vanzelfsprekend) zal ik spreken.

6. Bijwoorden die zinsdelen en zinnen samenvoegen:

Nederlands	Grieks
bovendien, trouwens	άλλωστε
daarom	άρα
anders, op andere wijze	διαφορετικά
bovendien, trouwens	εξάλλου
daardoor, daarom	επομένως
aldus, zo	έτσι
t'is alsof	και
t'is alsof	λες και
dus	λοιπόν
hoe dan ook, echter	όμως
toch, in elk geval	πάντως
ondanks alles, niettemin	παρ'όλα αυτά
alsof, misschien	σάμπως
toen, dan	τότε
nu	τώρα
hoe dan ook, echter	ωστόσο

Dit schema betreft bijwoorden, die zinnen met een bepaalde betekenis met elkaar verbinden, zonder dat ze verbonden zijn met de strikte betekenis van het woord:

Voorbeelden van deze bijwoorden in zinnen:

ελληνικά	ολλανδικά
Άλλωστε/εξάλλου, όπως βλέπεις εχούμε αρκετά φαγητά.	Bovendien, hebben we genoeg eten, zoals je ziet.
Δεν είπε λέξη, άρα δεν της ζητήσαμε τίποτα.	Ze zei geen woord, daarom vroegen we haar niets
Διαφορετικά δε θα είχαμε έρθει σήμερα.	Anders zouden we vandaag niet gekomen zijn.
Είναι επομένως απολύτως αναγκαίο να δεχθεί η πρόταση.	Er is daarom alle reden dat het voorstel geaccepteerd wordt.
Έτσι είναι η ζωή, αγόρι μου.	Zo is het leven, mijn jongen.
Λες και δεν ξέρω ποιος είσαι.	Alsof ik niet weet wie je bent.
Πρέπει λοιπόν να δράσουμε.	We moeten dus handelen.
Σ'αυτή την περίπτωση, όμως, δεν ήταν ατύχημα.	In dit geval echter, was het geen ongeval.
Θα κάνει αυτό που θέλει παρ' όλα αυτά.	Hij zal desondanks doen wat hij wil.
Εγώ πάντως πιστεύω ότι είναι βλακείες.	Ik denk in elk geval dat het onzin is.
Τότε ίσως μπορώ να βοηθήσω.	Dan kan ik mischien helpen.
Λοιπόν, τώρα το ξέρεις.	Dus nu weet je het.
Χρειάζομαι ωστόσο περισσότερος χρόνος.	Ik heb hoe dan ook meer tijd nodig.

7.Combinates van bijwoorden:

Voorbeelden in korte uitdrukkingen:

ποι αριστερά	meer naar links
ποι ανατολικά	meer naar het oosten
ποι νωρίς	vroeger
ποι πριν	eerder, daarvoor
πολύ χαμηλά	zeer laag
πολύ δεξιά	veel naar rechts
πολύ δυτικά	veel naar het westen
πολύ ύστερα	veel eerder
αρκετά πάνω	nogal naar boven
αρκετά αργά	vrij laat
αρκετά ψηλά	behoorlijk hoog
αρκετά κάτω	behoorlijk laag
τόσο νωρίς	zo vroeg
τόσο κάτω	zo ver naar beneden
τόσο πάνω	zo ver naar boven
τόσο ψηλά	zo laag
αμέσως πριν	onmiddelijk ervoor
αμέσως ύστερα	onmiddelijk erna
αμέσως ποι αριστερά	direct verder naar links
αμέσως ποι δεξιά	direct verder naar rechts

Voorbeelden in korte uitdrukkingen:

πάνω εκεί	daar naar boven
κοντά εδώ	hier dichtbij
πέρα εκεί	daarginds
χαμηλά εδώ	hier naar beneden

Voorbeelden in korte uitdrukkingen:

εδώ περίπου	min of meer hier
στις δέκα περίπου	om ongeveer tien uur
τότε περίπου	min of meer op die tijd

In essentie zijn bijwoordelijke bepalingen eenvoudige bijwoorden van één woord of bijwoorden, vergezeld door meerdere woorden in een zin of zinsnede. Hun functie is om de betekenis van het werkwoord in een zin uit te leggen. Eigenlijk is een bijwoord lager in categorie dan de bijwoordelijke bepaling. Om onderscheid te maken tussen een bijwoord en een bijwoordelijke bepaling, moet er rekening mee gehouden worden dat een bijwoord een bijwoordelijke bepaling kan zijn, maar een bijwoordelijke bepaling niet alleen maar een bijwoord, omdat ook andere woorden en zinnen op deze manier gebruikt kunnen worden, zoals bijwoord-zinnen, zelfstandig naamwoord-zinnen, voorzetsel-zinnen en ondergeschikte zinnen. Een bijwoordelijke bepaling omsluit de zinnen of zinsneden die bijwoorden combineren met zelfstandige naamwoorden, voorzetsels of andere bijwoorden, om de betekenis van het werkwoord in de zin uit te werken. Een werkwoordszin kan door een paar bijwoordelijke bepalingen worden gewijzigd. De positie van een bijwoordelijke bepaling, met betrekking tot het werkwoord of andere woorden, hangt vaak af van zaken als inhoud en middelpunt.

Een bijwoord versus bijwoordelijke bepaling:

Voorbeelden hiervan in zinnen:

ελληνικά	ολλανδικά
1. Θα φύγω αύριο.	Ik ga morgen weg (ik zal morgen weggaan).
2. Θα φύγω την άλλη μέρα.	Ik ga de volgende dag weg (ik zal de volgende dag weggaan).
3. Αφήνω μετά τέλειωσα τη δουλειά μου.	Ik ga weg, als mijn werk af is.
4. Η Ελένη τρέχει πολύ γρήγορα.	Helen rent erg snel.
5. Το φαγητό είναι πάνω στο τραπέζι.	Het eten staat op de tafel.
6. Δουλεψα πριν πήγα στον κινηματογράφο.	Ik heb gewerkt voordat ik naar de bioscoop ging.
7. Χθες δουλεψα όλη την ημέρα εκεί πριν πήγα στον κινηματογράφο.	Gisteren werkte ik daar de hele dag, voordat ik naar de bioscoop ging.

Normaal gesproken heeft een zin een onderwerp, een werkwoord, een lijdend voorwerp en een aanvulling. Met een bijwoordelijke bepaling is dat niet het geval. De hoofd functie van bijwoordelijke bepalingen is om werkwoorden en hele zinnen te wijzigen maar dat kunnen ze ook doen met zelfstandige naamwoorden, bijvoeglijke naamwoorden, hoeveelheden en telwoorden. Ze funktioneren als een belangrijk element in een zin, die in theorie onbeperkt uitgebreid zou kunnen worden door simpelweg bijwoordelijke bepalingen toe te voegen, maar meer dan vijf per zin zou ongebruikelijk zijn. Bijwoordelijke bepalingen bestaan vaker wel dan niet uit twee of meer woorden in een zin. Ze geven informatie over begrippen zoals plaats, beweging, resultaat, tijd, houding, reden enz.

Nog enkele voorbeelden van bijwoordelijke bepalingen (ook van een enkel woord) van plaats, tijd (tijdstip en frequentie) en manier:

ελληνικά	ολλανδικά
1.Θα το κάνει μέτα.	Hij/zij doet het later.
2. Πέθανε πριν από ένα χρόνο.	Hij/zij stierf een jaar geleden.
3.Το έκανε μετά ένα μήνα.	Hij/zij deed het in een maand.
4. Αν με άκουγες, τώρα δε θα υπέφερες.	Als je naar me geluisterd had, zou je nu niet lijden.
5. Έχω πιει κιόλας τρία ποτήρια κρασιού.	Ik heb al drie glazen wijn gedronken.
6. Χρειαζόμουν τρεις φορές περισσότερο χρόνο.	Ik had drie keer meer tijd nodig.
7. Ασκώ πολύ τακτικά και τρώω αρκετά υγιεινά.	Ik oefen zeer regelmatig en ik eet betrekkelijk gezond.
8. Συνήθως δεν είναι τόσο ηλίθιος.	Gewoonlijk is hij niet zo dom.
9. Διάβασα δέκα σελίδες, μέχρι τώρα.	Ik heb tot nu toe tien pagina's gelezen.
10. Έχω διαβάσει σχεδόν όλα τα βιβλία	Ik heb bijna alle boeken gelezen.
11. Δεν έχει καμιά απολύτως γούστο.	Hij heeft absoluut geen ssmaak.
12. Όχι, δεν είμαι καθόλου καλά	Nee, ik ben helemaal niet in orde
13.Είμαι σε κακά χάλια.	Ik ben in een slechte conditie.
14. Έτσι κι αλλιώς το ίδιο κάνει.	Dat is zowiezo hetzelfde.
15. Το βρήκα εξαιρετικά δύσκολο να σε συναντήσω εκεί την Παρασκευή το απόγευμα.	Ik vond het uitermate moeilijk om je daar te ontmoeten op vrijdag middag.

begrip: tijd	Θα φύγω, όταν θα έρθεις.	Ik vertrek, als je komt.
begrip: intentie, oorzaak	Σε περιμένω, για να φύγω.	Ik wacht op je, om (daarna) te vertrekken.
begrip: hypothese, zaak	Θα φύγω, αν έρθεις κι εσύ.	Ik vertrek, als je ook komt.
begrip: oorzaak, rede	Δεν έφυγα, επειδή ήρθες.	Ik vertrok niet, omdat je kwam.
begrip: resultaat	Μιλάει τόσο σιγά, ώστε δεν τον ακούει κανείς.	Hij spreekt zo zacht, dat niemand hem hoort.
begrip: tegenstelling	Θα φύγω αν και μόλις ήρθα.	Ik vertrek, ofschoon ik net kwam.

ανάλογα με	volgens, overeenkomstig
ανεξάρτητα από	onafhankelijk van
αριστερά από	links van
δεξιά από	rechts van
ενάντια σε	tegen
όσο για	als voor, wat betreft
πριν από	voor, tevoren, voorheen
σύμφωνα με	volgens, dienovereenkomstig
σχετικά με	met betrekking tot
ύστερα από	achter, daarna

ανάμεσά τους	tussen/onder/te midden van hen
απέναντί μας	tegenover ons
γύρω της	rondom haar
δίπλα του	naast je
κοντά σου	dichtbij jou
μαζί σου	met jou
μακριά του	ver weg van hem
μέσα μας	binnen in ons
μπροστά μου	voor mij
πάνω του	op hem/het
πίσω σας	achter jou
πλάι του	naast hem

Bovengenoemde constructies kunnen voorafgegaan worden door «από», such as in «από γύρω της» - van rondom haar en gevolgd worden door «από» en «σε». Hier volgen dezelfde bijwoorden, inclusief «έξω» en «κάτω» gevolgd door de juiste voorzetsels:

ανάμεσά (σε)	tussen, te midden
απέναντί (σε)+(από)	tegenover
γύρω (σε)+(από)	rondom
δίπλα (σε)	naast
έξω (από)	buiten
κάτω (από)	onder, omlaag, beneden
κοντά (σε)	dichtbij
μαζί (με)	(samen) met
μακριά (από)	ver van, weg van
μέσα (σε) or (από)	binnenin of van binnenin
μπροστά (σε)+(από)	in front
πάνω (σε) or (από)	boven (op) or boven
πίσω (από)	achter
πλάι (σε)	naast

Enkele voorbeelden:

γύρω από τη φωτιά	rondom het vuur
δίπλα σ'εσένα *	naast jou (en naast niemand anders)
μαζί με τους άλλους	samen met de anderen
μπροστά στο σπίτι	voor het huis
πάνω από το τραπέζι	voor het huis
μέσα στην εκκλησία	binnen in de kerk
μπροστά σ'αυτούς *	voor hen (en voor niemand anders)

* deze persoonlijke voornaamwoorden worden benadrukt en volgen na «σε»

Hoewel het bijwoord meestal voor de voorzetselzin geplaatst wordt, kan het er optioneel ook achter komen:

• στην εκκλησία μέσα
• στο τραπέζι πάνω

maar ook:

• στο σπίτι από μπροστά
• στο τραπέζι από πάνω

πηγαίνω σχολείο	ik ga naar school
πάω σπίτι	ik ga naar huis
τον πήρε αγκαλιά	Zij nam hem in de armen
έφυγε τρεχάλα	hij/zij ging rennend weg
πάω περίπατο	ik ga wandelen

κάθε μέρα	elke dag
μέρα με τη μέρα	dag voor/na dag
τις προάλλες	de andere dag
από δω και μπρος	van nu af aan
από τότε και ύστερα	vanaf toen
εδώ και τόσα χρόνια	voor zoveel jaren
από δω και πέρα	vanaf nu

μια για πάντα	voor eens en altijd
μια χαρά	erg goed
μια και καλή	voor eens en altijd
στο βρόντο	tevergeeft, nutteloos
στα τυφλά	in het donker
στα πεταχτά	haastig
στα χαμένα	verspild worden
στα γεμάτα	vol
κατά τύχη	bij geval, toevallig
κατά σύμπτωση	per toeval
για καλή μας τύχη	voor ons succes
όπως και να 'ναι	wat het ook is
παρά λίγο να	bijna, haast

 

Hier is de toelichting over taalkundig en redekundig ontleden te vinden.