Nederlands - Modern Grieks

Dit voorzetsel is een van de basis voorzetsels in het MG

In de Griekse spreektaal wordt «από» (van, vanaf, sinds etc.) vaak afgekort tot «απ» voor een bepaald lidwoord, of voor een zelfstandig naamwoord beginnend met een «α» of «ο». In meer verheven stijlen behoudt het de laatste klinker voor het bepaalde lidwoord.

Evenals «σε» geeft ook «από» een beweging weer en gebruikt het bijwoorden om onduidelijkheden te voorkomen.

Terwijl «σε» een richting aangeeft naar een plaats en een punt ergens binnen of bovenop, dat op z'n minst in de nabijheid van het betreffende naamwoord of persoonlijk voornaamwoord ligt, geeft «από» de plaats of richting vanaf (oorsprong) die plaats of dat punt weer.

Het diverse gebruik van «από» kunnen we in twee categorieën verdelen:

A. Waarneembaar

B. Abstract

1. De verplaatsing vanaf een plek, de oorsprong van iemand of iets en de afstand naar iemand of iets

N.B.

• De zinnen 1, 2, 3, 4 en 5 geven de verplaatsing ergens vanaf of vanuit aan.
• De zinnen 6, 7 en 8 geven een oorsprong van iemand of iets weer.
• Zin 9 geeft de afstand naar een plek weer.
• In zin 10 betekent «από» vanaf een beginpunt, gevolgd door de 2de naamval: Ik kwam uit de bar van Niko. In het MG wordt in dit geval niet naar de beweging gekeken, maar naar het feit dat een zinsdeel een bezittelijke betekenis heeft. Hetzelfde zien we bij het voorzetsel «σε».

2. Een passeer beweging (door, langs, via, voorbij of over)

N.B.

• «από» wordt vaak gebruikt in uitdrukkingen die een passage weergeven. De associatie met het werkwoord «περνώ» (passeren/voorbijgaan) komt regelmatig voor. (zinnen 1, 2 en 3)
• Uitdrukkingen met andere werkwoorden, die een bewegende betekenis hebben, zoals komen, binnengaan en gaan worden ook gebruikt. (zinnen 4, 5, 6 en 7)
• Als «από» niet voorafgegaan wordt door een bijwoord zoals in bovenstaande zinnen wordt de verplaatsing van het onderwerp en het verband van de door het voorzetsel-zinsdeel aangeduidde plaats (over, boven, langs etc.) niet aangegeven, maar wordt het aan de luisteraar/lezer overgelaten de juiste conclusie te trekken. In zulke gevallen betekent «από» meestal door, langs, over, uit en voorbij.
• In het eerste deel van zin 8 zien we «από» voor een vragend voornaamwoord en in het tweede deel «από» + een bijwoord, evenals in zin 9.
• Zin 10 heeft met het werkwoord «ταξιδεύω» een bewegende betekenis en dus wordt «από» gebruikt.In combinatie met het voorzetzel «αντί» drukt het een contrast uit.

3. In een bijwoordelijke bepaling of samen met een bijwoord:

Hieronder volgen enkele zinnen van «από» met een van bovengenoemde bijwoorden en bepalingen:

4. Gegroepeerde items

N.B.

• «από» wordt vaak gebruikt om onderdelen, waaruit groep bestaat uit te drukken. Deze constructie is een informeel alternatief voor de meer formele 2de naamval. Afhankelijk van de rol in de zin die het voorzetsel heeft volgen hier de zinnen in de 2de naamval:

• (zin 1) Της έδωσε ένα μάτσο των σαράντα τριαντάφυλλων για τα γενέθλιά της.
• (zin 2) Ένα κοπάδι είναι μια μεγάλη ομάδα των ζώων.
• (zin 3) Ένα πλήθος των γυναικών είχα συλλεγεί.
• (zin 4) Μια ομάδα των είκοσι παιδιών περίμενε μπροστά από το σχολείο.
• (zin 6) Ένα σύνολο δώδεκα πρόσωπων ή πραγμάτων λέμε μια δωδεκάδα.
• (zin 7) Φύτεψε ολόισιες σειρές ντοματών και αγγουριών.

• In de spreektaal wordt vaak «από» + de 4de naamval als alternatief voor de 2de naamval gebruikt. Met name in de 2de naamval met een bezittelijke, inhoudelijke, soort aanduidende en deel aanduidende functie. Men geeft hier dan de voorkeur aan omdat in het meervoud van de 2de naamval een accent verschuiving plaats vindt, zoals in zin 7 bij «ντοματών» en «αγγουριών» en omdat sommige zelfstandige naamwoorden geen normale 2de naamval meervoud hebben.
• Vooral ook bij vrouwelijke zelfstandig naamwoorden die op «-α» eindigen in een zinsdeel met een bezittelijke functie, geeft men de voorkeur aan het gebruik van «από» + de 4de naamval, omdat er in het meervoud van de 2de naamval bij drielettergrepige woorden met de klemtoon op de eerste lettergreep zelfs een accent verschuiving plaats vindt naar de laatste lettergreep.
• (zin 5 + 8)«αποτελούμαι από» betekent gemaakt van of bestaan uit.

5. De tijd, als het begin van een gebeurtenis

N.B.

• In zinnen met een tijd is «από» weer grotendeels het omgekeerde van «σε». «από» geeft nl. de tijd aan die verstrijkt vanaf een zeker punt. Desalniettemin zou er verwarring, betreffende de betekenis, kunnen zijn bij het gebruik van andere voorzetsels zoals «σε», «μέχρι» en «ως»:

1. In uitdrukkingen met een bezittelijk karakter:

 N.B.

• Zoals hierboven reeds aangegeven wordt «από» vaak in de omgangstaal gebruikt als alternatief voor de genitief (2de naamval), in het bijzonder in de bezittelijke vorm, alsmede in de 2de naamval meervoud van deze vorm:

• Τα πόδια των καρεκλών.
• Η ουρά του αλόγου.
• Τα ονόματά αυτών των ανθρώπων είναι στη σειρά.
• H υποστήριξη της οικογένειάς του.
• Οι καταγγελίες των πελατών.

2. Ablatief (de 6de naamval): iemand van iets bevrijden of beroven, iets van iemand afnemen, of iets voor iemand verbergen etc.:

N.B.

• De ablatief is een van de acht naamvallen van de Indo-Europese talen, die in het Grieks ophield te bestaan. De functie ervan werd overgenomen door de genitief (de 2de naamval). Oorspronkelijk werden de werkwoorden die een verwijdering uitdrukken zoals weggaan, uitgaan en verdwijnen ermee aangegeven.
• In bovenstaande zinnen wordt «από» gebruikt in de betekenis van afnemen, afpakken, iets voor iemand verbergen, stelen van en afhalen, evenals de bijvoegelijke naamwoorden beroofd en bevrijd.
• In plaats van de genitief wordt vaak een uitdrukking met het voorzetsel gebruikt, omdat sommige woorden helemaal geen 2de naamval hebben, andere geen 2de naamval in het meervoud en omdat minder opgeleide sprekers de 2de naamval vermijden, met name het meervoud ervan. Als we de 2de naamval van een zelfstandig naamwoord gebruiken zonder het samenhangende voornaamwoord zou er onduidelijkheid kunnen ontstaan. Tekst en uitleg over de genitief is op deze pagina te vinden.

3. Werktuig, oorzaak en reden

N.B.

• Het werktuig is de persoon of het ding dat de handeling uitvoert maar het is grammatikaal niet het onderwerp van het werkwoord. Deze constructie wordt regelmatig toegepast bij passieve werkwoorden (zin 1 + 2). Zin 3 geeft echter aan dat het werktuig met behulp van «από», zelfs bij een actief werkwoord weergegeven kan worden, terwijl zin 4 «από» laat zien met het werktuig na een niet werkwoordelijk naamwoord.
• De oorzaak is de vraag waarom of waardoor iets gebeurt, zoals in de zinnen 5, 6 en 7.
  «γίνομαι παπί» in zin 6 betekent letterlijk: een eendje worden.
• In de zinnen 8, 9 en 10 zien we dat «από» een reden kan uitdrukken als het zinsdeel, die dat weergeeft, enige emotie vertoond.

4. Bij het materiaal waarvan iets is gemaakt en de inhoud ergens van.

 N.B.

• De zinnen 1, 2 en 3 drukken het materiaal van iets uit.
• De zinnen 4, 5 en 6 geven de inhoud van iets weer.

5. Bij delen van een geheel:

 N.B.

• De zinnen 1, 2,3 en 4 geven delen van een hele groep weer.
• De zinnen 5, 6, 7 en 8 geven een bepaald deel van iets weer.

6. In een vergelijkende constructie en in combinatie met een cijfer:

 N.B.

• «από» wordt gebruikt bij de vergrotende en overtreffende vormen van bijvoegelijke naamwoorden en bijwoorden. (1 t/m 4)
• zin 5 is een vergelijking met niemand anders dan
• «από» + een cijfer is gelijk aan het cijfer + het woord elk, zoals in de zinnen 6 en 7.
• De letterlijke vertaling van zin 8 us: van een van de geschenken.

7. Diverse andere gebruiken van «από», zoals vanuit een locatie, huis of bar van iemand komen, in standaard uitdrukkingen van tijd, op de manier van, in begrippen en tegenstellingen:

 N.B.

• In zin 1 wordt het bezittelijk voornaamwoord samen met «από» gebruikt (απ΄το σπίτι του θείου μου).
• De zinnen 2 en 3 zijn de standaard uitdrukkingen als vanaf het begin en uit het hart te zien.
• In zin 4 wordt door het zinsdeel uit artistiek oogpunt een begrip verwoord.
• In zin 5 zien we een tegenstelling (de zin kan aangevuld worden met «κι αφετέρου από....» - en anderzijds uit....)
• In de zinnen 6 en 7 wordt het tegengestelde verband van twee contrasterende zinsdelen duidelijk gemaakt.

Bij enkele vaste uitdrukkingen, die van oorsprong uit het katharevousa komen, is «από» afgekort tot «αφ'». Zo zijn de woorden «αφενός»..., «αφετέρου» ontstaan door «αφ + ενός» en «αφ + ετέρου» samen te voegen, hetgeen tesamen betekent aan de ene kant... (enerzijds), aan de andere kant... (anderzijds) of ten eerste... , ten tweede....

«από'τη μια μεριά... από την άλλη...» betekent ook enerzijds..., anderzijds... .