Nederlands - Modern Grieks

In het Moderne Grieks worden de vergrotende en overtreffende trap de trappen van vergelijking van de bijvoeglijke naamoorden genoemd. Ze worden gevormd hetzij met een woord ofwel op de beschijvende manier, met meer woorden.

Eigenlijk zijn er vier trappen en geen drie zoals in het Nederlands, t.w.:

• De stellende trap (Ο θετικός)
• De comparatief of vergrotende trap (Ο συγκριτικός)
• De relatieve superlatief of overtreffende trap (Ο σχετικός υπερθετικός)
• De absolute superlatief of overtreffende trap (Ο απόλυτος υπερθετικός)

Ofschoon het niet voor alle bijvoeglijke naamwoorden geldt, maar voor het vormen van de trappen van vergelijking zijn zoals gezegd twee manieren, t.w.:

• De omschreven vorm (met het gebuik van «ποι», «ο ποι» en «ο πολύ» voorafgaand aan de vergrotende trap en overtreffende trap)
• De vorm van één woord (met het gebruik van de achtervoegsels «-τερος, -η, ο» en
  «-τατος, -η, -ο» )

Door onderstaand voorbeeld te bekijken, kunnen we gemakkelijk begrijpen welke rang het bijvoeglijke naamwoord heeft en de functie ervan in de spreektaal:

In het eerste voorbeeld geeft het bijvoeglijke naamwoord slim simpelweg een eigenschap aan het onderwerp Kosta. Dan is het bijvoegijke naamwoord de stellende trap. Dus de stellende trap geeft het karakter of eigenschap van het zelfstandige naamwoord weer.

De functie van het bijvoeglijke naamwoord is verschillend in het tweede voorbeeld. Hier hebben we te maken met een vergelijking tussen twee mensen (Kosta en George) waaruit blijkt dat Kosta slimmer is. Dus met behulp van het bijvoeglijke naamwoord vergelijken we en noemen deze trap de vergrotende trap of de comparatief, die aangeeft dat het zelfstandige naamwoord, in hogere mate dan een ander zelfstandig naamwoord, een kenmerk of een eigenschap heeft.

Het derde voorbeeld is weer een vergelijking en deze keer wordt Kosta (het onderwerp) vergeleken met alle jongens van de klas. d.w.z. met allen die gelijk zijn. Hij heeft al zijn klasgenoten overtroffen in intelligentie. Daarom hebben we hier te maken met de overtreffende trap of superlatief en daarom geeft deze trap weer dat het zelfstandige naamwoord een kenmerk, kwaliteit of een attribuut heeft met een hogere rang dan alle andere zelfstandige naamwoorden van dezelfde soort.

In het vierde voorbeeld wordt duidelijk dat Kosta hoger in rang is. Maar hoe verschillen het derde en vierde voorbeeld van elkaar? In het derde voorbeeld wordt Kosta vergeleken met al zijn gelijken, terwijl het vierde voorbeeld geen verglijking is. Daarom wordt het derde voorbeeld de relatieve overtreffende trap genoemd en het vierde de absolute overtreffende trap die weergeeft dat het zelfstandige naamwoord een kenmerk, kwaliteit of attribuut met de hoogste rang heeft.

Een paar voorbeelden met «ποι» zijn

Een paar voor beelden met één woord zijn

De vergrotene trap wordt gevormd op de een-woord manier met het achtervoegsel «-τερος, -η, -ο» en omschrijvend door het bijwoord (van hoeveelheid) «ποι» - meer voor het bijvoeglijke naamwoord te zetten, dus voor de stellende trap, om de vergrotende trap te verkrijgen. In enkele gevallen, met een speciale stijl, wordt «πλέον» gebruikt i.p.v. «ποι». De relatieve overtreffende trap wordt hetzelfde gevormd, behalve dat «ποι» dan ook nog voorafgegaan wordt door het bepaalde lidwoord. Hetzelfde geldt voor de relatieve overtreffende trap met de een-woord manier. De absolute overtreffende trap wordt op de beschrijvende wijze gevormd met het bijwoord «πολύ» - veel of «πολύ» nogmaals herhaald voorafgaand aan de stellende trap, terwijl aan deze trap, met de een-woord manier gevormd, het achtervoegsel «-τατος, -η, -ο» wordt toegevoegd aan de onzijdige 1ste naamval van het bijvoeglijke naamwoord.

Er zijn geen speciale moeilijkheden met het vormen van de trappen van vergelijking. Sommige bijvoeglijke naamwoorden kunnen zowel op de een-woord manier als op de beschrijvende manier gevormd worden, anderen alleen op de een-woord manier, maar allen kunnen omschrijvend gevormd worden (met «ποι», «ο ποι» en «πολύ»), behalve die vormen die logischerwijs geen vergelijkende trap kunnen hebben, zoals bijvoeglijke naamwoorden die al overtreffende betekenis hebben, zoals:

Hetzelfde geldt voor de samengestelde bijvoeglijke naamwoorden die beginnen met een versterkend voorvoegsel, zoals:

Er worden ook geen trappen van vergelijking op de omschrijvende manier gevormd met de bijvoeglijke naamwoorden die materialen en tijd weergven.

Sommige bijvoeglijke naamwoorden kunnen de trappen van vergelijking alleen maar omschrijvend vormen. Ze eindigen o.a. op «-ής, -ιά, -ί», «-ης, -α, -ικο», «άς/
-ής, -ού, -άδικο/-ούδικο/-ήδικο», en «-ων, -ουσα, -ον». Hetzelfde geldt voor de passieve deelwoorden in de tegenwoordige tijd die eindigen op «-όμενος»,
«-ώμενος» en «ούμενος» en de passieve voltooide deelwoorden eindigend op
«-μένος», plus de onverbuigbare bijvoeglijke naamwoorden:

Aangezien beide vormings mogelijkheden absoluut gelijkwaardig zijn en omdat de omschrijvende vorm soms alleen benadrukt wordt, worden vaak niet de moeilijkheden weergegeven die worden veroorzaakt door de vorming van de vergelijking van de een-woord vormen.

In het volgende schema worden beide manieren voor het vormen van de vergrotende trap (comparatief) getoond en eventuele moeilijkheden toegelicht.
(--) geeft aan dat de bijvoegelijke naamwoorden van deze categorie geen een-woord comparatief hebben.

Voor sommige vormen van de vergrotende trap wordt tegenwoordig ook
«-ώτερος» gebruikt, boven «-ότερος».

Sommige bijvoeglijke naamwoorden met de uitgangen van de groep «-ος, -ια, -ο» -hebben een alternatieve vorm voor de vergrotende trap met «-ύτερος», zoals de bijvoegelijke naamwoorden groep met de uitgangen op «-ύς, -ιά/-εία, -ί/-ύ».

Voorbeelden van deze «-ος, -ια, -ο»- groep zijn: «γλυκός»: «γλυκότερος» en «γλυκύτερος» - zoet, teder en «ελαφρός»: «ελαφρότερος» en «ελαφρύτερος» - licht

In de spreektaal worden soms twee manieren van het vormen van de vergrotende trap gecombineerd, zoals «πιο μικρότερος» - het kleinst, «πιο καλύτερος» - het best.

Uit het bovenstaande is naar voren gekomen van welke bijvoeglijke naamwoorden de omschrijvende vergrotende trap, met «ποι», gevormd kunnen worden. Van de rest van de bijvoeglijke naamwoorden, eindigend op «-ος, -η, -ο» - «-ος, -α, -ο» - «-ος, -ια, -ο» - «-ύς, -ιά, -ύ» - «ύς, -εία, -ύ» plus de bijvoeglijke naamwoorden met twee uitgangen «ης, -ες» wordt het achtervoegsel «-τερος, -η, -ο » toegevoegd aan de 1ste naamval enkelvoud van het onzijdige bijvoeglijk naamwoord.

Aan de bijvoeglijke naamwoorden met de twee uitgangen «-ων/-ονας, -ον» wordt bij de vorming van de vergrotende trap met de een-woord manier, het achtervoegsel «-ονέστερος, -η, -ο» toegevoegd.

De relatieve overtrefende trap wordt op precies dezelfde manier gevormd als de vergrotende trap op de een-woord manier, met het verschil dat het bepaalde lidwoord ervoor komt:

De absolute overtreffende trap is een geleerde vorm en wordt minder vaak gebruikt dan de relatieve overtreffende trap. Bij de een-woord wijze wordt het achtervoegsel «-τατος, -η, -ο » toegevoegd aan de 1ste naamval enkelvoud van het onzijdige bijvoeglijk naamwoord.

Aan de absolute overtreffende trap van de bijvoeglijke naamwoorden met de twee uitgangen op «-ων/-ονας, -ον» wordt «-ονέστατος» toegevoegd.

Hier volgen twee schema´s van onregelmatige trappen van vergelijking op de één woord manier en vervolgens op de beschrijvende manier

Er is in het Moderne Grieks ook een groep bijvoeglijke naamwoorden die niet afkomstig zijn van de stellende trap-bijvoeglijke naamwoorden, maar die uit andere delen van de taal voortkomen. Ze worden in de hedendaagse spreektaal weinig of niet gebruikt:

Tekst en uitleg

Een vergelijking bestaat meestal uit twee zinsdelen d.w.z. het eerste zinsdeel bevat het vergelijkende onderdeel, terwijl het tweede gedeelte, hetzij met het voorzetsel «από», het voegwoord «παρά», met of zonder het partikel «να», of gewoon de 2de naamval presenteert. Zie de zinnen met «από», 1 t/m 23, met «παρά» 25 t/m 36, met de 2de naamval 37 t/m 41

Het voorzetsel «από» in het tweede deel van de vergelijking wordt gevolgd door de 4de naamval (accusatief), als het een zelfstandig naamwoord zin is die na de vergrotende trap komt. Zie hiervoor de zinnen 1 en 2.

Het tweede zinsdeel van de vergelijking kan echter af en toe worden weggelaten, daar waar het duidelijk is, zoals in zin 18.

Voor alle bijvoeglijke naamwoorden zijn er voor de zinsopbouw in het eerst zinsdeel van de vergelijking markeringsmiddelen door het gebuik van «πιο» meer of van «περισσότερο» - meer. Hetzelfde geldt voor zinnen met bijwoorden en andere typen zinsdelen waar vergelijkingen in kunnen voorkomen. Dan wordt het tweede deel van de vergelijking ook weer met «από» and «παρά» gepresenteerd. De 2de naamval van een verbogen voornaamwoord echter combineert niet met dit type vergelijking. Zie de zinen 3 en 22

Als het tweede zinsdeel een verbogen naamwoord is wordt de 2de naamval (genitief) gebruikt zonder «από» en «παρά». Zie hiervoor de zinnen 29 and 30 (2de naamval zonder «από» en «παρά»)

In de zinnen 2 en 13 laat het eerste zinsdeel van de vergelijking op de een of andere manier zien alsof het tweede deel overtroffen wordt. Om het tegendeel uit te drukken wordt in de vergrotende trap het bijwoord «λίγο» - weinig, «λιγότερο» - minder gebruikt gevolgd door «από» en «παρά». Zie hiervoor ook zin 12 waar «από» en «παρά» beiden gebruikt kunnen worden.

Het tweede zinsdeel van de vergelijking kan ook worden gevormd met «παρά» - dan, als dat zinsdeel dezelfde grammaticale vorm heeft als het eerste zinsdeel. Als het tweede zinsdeel van de vergelijking een zelfstandig naamwoord zin is die na een gevormde vergrotende trap komt zal meestal «από» met een zinsdeel in de 4de naamval de accusatief er op volgen. Als de vergelijking tussen andere zinsdelen is dan zelfstandige naamwoord zinnen, kan alleen «παρά» worden gebruikt en niet «από». Als «από» toch gebruikt wordt in plaats van «παρά» moet het bepaalde onzijdige lidwoord toegevoegd worden zoals in zin 9 waar het laatste zinsdeel luidt «...από το να λες ψέματα». Het gebruik van «παρά» is verplicht bij vergelijkingen in zelfstandige naamwoord zinnen met een meewerkend voorwerp. Zie zin 7 waarin beiden «από» en «παρά» kunnen gebruikt kunnen worden, Zie de zinnen: 20 («τη Μαρία» en «τον Νίκο» beiden 4de naamval) en 21 («ο Γιάννης» en «ο Νίκος» beiden 1ste naamval), 22, waarin «παρά» gebruikt moet worden vanwege het meewerkend voorwerp. 30 (is een vergelijking tussen andere zinsdelen dan die van zelfstandige naamwoorden)

In zin 7, in het zinsdeel «το φαγητό της Αγνής» is «το φαγητό» met het bijbehorende voorzetsel «από» in de 4de naamval (accusatief). In dit tweede zinsdeel van de vergelijking echter kan «το φαγητό» weggelaten worden hetgeen betekent dat «της Αγνής» overblijft in de 2de naamval (genitief), wat eigenlijk niet mogelijk is met «από», maar het wordt in dit geval gezien als niet weggelaten.

In de zinnen 25, 26 en 27 met «παρά» zou «από» gebruikt kunnen worden, maar alleen wanneer het definitieve onzijdige artikel wordt toegevoegd om de zin te nominaliseren.

In de zinnen 30 t/m 34 wordt de 2de naamval gebruik na de vergelijking.

Zoals hierboven genoemd wordt de relatieve superlatief gevormd als de vergrotende trap met de toevoeging van het lidwoord en aan de absolute superlatief wordt het achtervoegsel «-τατος, -η, -ο» toegevoegd aan de onzijdige 1ste naamval van het bijvoeglijke naamwoord. Voor de goede orde zie de zinnen 35 t/m 39.

De vergelijking tussen twee aantonende zinsneden kan ook uitgedrukt worden door middel van een relatieve vorm. In het tweede zinsdeel van de vergelijking wordt dan «από» gevolgd door ofwel «ό, τι» of door «όσος, -η, -ο». («ό, τι» is een onverbuigbaar onzijdig woordje uit het Oude Grieks dat iets of wat dan ook betekent en «όσος, -η, -ο» is een mannelijk voornaamwoord dat alles of zoveel als betekent). Zie de zinnen 40 t/m 46

Deze constructie kan gebruikt worden als een alternatief voor «παρά», als het gebruik van «από» uitgesloten is. Het werkwoord in het tweede zinsdeel kan weggelaten worden. Zie de zinnen 44 en 46.

Er bestaat een constructie, die een correlatieve vergelijking wordt genoemd. Deze bestaat ook uit twee zinsneden, waarvan in de eerste het voornaamwoord «όσος, -η, -ο» - zoveel wordt gebruikt en in de tweede zin het aanwijzende voornaamwoord «τόσος, -η, -ο »- zoveel/veel, zoveel/veel . Het is ook mogelijk om de vergelijkende graad van het bijwoord «πολύ» (dat wil zeggen «πιο πολύ» of «περισσότερο») in deze constructie te gebruiken. Zie zin 49. In zin 50 wordt «τόσες» vergezeld door het voornaamwoord «άλλος, -η, -ο» om zoveel opnieuw uit te drukken. Zie ook de zinnen 47 en 48

Er zijn zinsneden die vergeleken worden, zoals die met een zelfstandig naamwoord, met een bijvoeglijk naamwoord of met een voorzetsel enz. Ze worden identiek gevonden met betrekking tot de mate waarin zij een bepaalde eigenschap bezitten. Deze vergelijkingen worden gevormd met «σαν», «ως», «όπως» en «όσο». In de zinnen 51 t/m 55 is «σαν» gebruikt. Er is een verschil in het gebruik met «σαν» en «ως», omdat met «ως» een zelfstandig naamwoord zin wordt geintroduceerd. Zie de zinnen 56 t/m 58. Het voegwood «όπως» wordt gevolgd door een zelfstandig naamwoord zin of een voornaamwoord. Het heeft dan hetzelfde naamval als de eerste zin van de vergelijking. Zie zin 59. Een andere vergelijking kan worden uitgedrukt met «τόσο» ... «όσο». Deze combinatie kan afzonderlijk beginnen in de eerste zin van de vergelijking en eindigen in de tweede zin of kunnen elkaar opvolgen in de tweede zin. Het is ook mogelijk om alleen «όσο» te gebruiken en «τόσο» weg te laten. Zie de zinnen 60 t/m 65.