Nederlands - Grieks

uit- gang	enkelvoud				meervoud				voorbeeld
	1ste nv	2de nv	4de nv	5de nv	1ste nv	2de nv	4de nv	5de nv
ο	ό	ού	ό	ό	ά	ών	ά	ά	αυγό
	ό	ού	ό	ό	-	-	-	-	κοινό
	-	-	-	-	ά	ών	ά	ά	δεσμά
	'ο	'ου	'ο	'ο	'α	'ων	'α	'α	μήλο
	'ο	'ου	'ο	'ο	-	-	-	-	ριζότο
	-	-	-	-	'α	'ων	'α	'α	ρέστα
	'-ο	'-ου	'-ο	'-ο	-'α	'-ων	'-α	'-α	χαμόγελο
	'-ο	'-ου	'-ο	'-ο	-	-	-	-	κουράγιο
	-	-	-	-	-'α	'-ων	'-α	'-α	φάλαρα
	'-ο	'ου	'-ο	'-ο	'-α	'ων	'-α	'-α	παράπονο
	'-ο	'ου	'-ο	'-ο	-	-	-	-	αλουμίνιο
	-	-	-	-	'-α	'ων	'-α	'-α	γενέθλια
	'-ο	'ου/'-ου	'-ο	'-ο	'-α	'ων/'-ων	'-α	'-α	φάρμακο
	'-ο	'ου/'-ου	'-ο	'-ο	-	-	-	-	μάραθο
	-	-	-	-	'-α	'ων	'-α	'-α	απόβλητα
μα	'μα	'ματος	'μα	'μα	'ματα	μάτων	'ματα	'ματα	γράμμα
	'-μα	'-ματος	'-μα	'-μα	'ματα	μάτων	'ματα	'ματα	μήνυμα
	-	-	-	-	'ματα	μάτων	'ματα	'ματα	χαιρετίσματα
α	'α	΄ατος/'ακτος	'α	'α	'-τα	άκτων	'-τα	'-τα	γάλα
ιμο	'ιμο	ίματος	'ιμο	'ιμο	ίματα	(ιμάτων)	ίματα	ίματα	δέσιμο
ι	ί	ιού	ί	ί	ιά	ιών	ιά	ιά	κλειδί
	'ι	ίου	'ι	'ι	'ια	ίων	'ια	'ια	μίλι
	'ι	-	'ι	'ι	'ια	-	'ια	'ια	παιδάκι
	'ι	-	'ι	'ι	-	-	-	-	κρυφτούλι
	'ι	ιού	'ι	'ι	'ια	ιών	'ια	'ια	αστέρι
	'ι	ιού	'ι	'ι	-	-	-	-	καϊμάκι
ον	όν	όντος	όν	όν	όντα	όντων	όντα	όντα	παρελθόν
	'ον	'οντος	'ον	'ον	'οντα	'οντων	'οντα	'οντα	μέλλον
ος	'ος	'ους	'ος	'ος	'η	ών	'η	'η	βάρος
	'ος	'ους	'ος	'ος	'η	-	'η	'η	θάρρος
	'ος	'ους	'ος	'ος	-	-	-	-	χάος
	'-ος	'ους	'-ος	'-ος	'η	ών	'η	'η	μέγεθος
	ός	ότος	ός	ός	ότα	ότων	ότα	ότα	γεγονός
υ	'υ	uού	'υ	'υ	'uα	uών	'uα	'uα	στάχυ
ας	'ας	'ατος	'ας	'ας	'ατα	άτων	'ατα	'ατα	πέρας
ως*	ώς	ώτος	ώς	ώς	ώτα	ώτων	ώτα	ώτα	καθεστώς
	'ως	'-ωτoς	'ως	'ως	-	-	-	-	ημίφως

Volgend overzicht geeft verschillende onzijdige woorden weer, afgeleid van het Oude Grieks, die niet in bg. schema zijn opgenomen:

uit- gang	enkelvoud				meervoud				voorbeeld
	1ste nv	2de nv	4de nv	5de nv	1ste nv	2de nv	4de nv	5de nv
αν	ν	τος	ν	ν	'ντα	'ντών	'ντα	'ντα	παν
	άν	άντος	άν	άν	άντα	άντων	άντα	άντα	συμβάν
	'αν	'-αντος	'αν	'αν	'άντα	άντων	'άντα	'άντα	σύμπαν
εν	έν	έντος	έν	έν	έντα	έντων	έντα	έντα	ανακοινωθέν
	έν	ενός	έν	έν	-	-	-	-	μηδέν
	'εν	'εντος	'εν	'εν	'εντα	έντων	'εντα	'εντα	φωνήεν
ρ	ρ	ός	ρ	ρ	ά	ών	ά	ά	πυρ
	'ρ	'-τος	'ρ	'ρ	'-τα	'των	'-τα	'-τα	ήπαρ

• In deze categorie krijgt de 2de naamval enkelvoud, net zoals bij de mannelijke zelfstandige naamwoorden op «ος», de uitgang «ου».
• We onderscheiden twee groepen waarbij in de eerste groep de woorden met het accent op de derde lettergreep van achter een verschuiving ondergaan naar de voorlaatste lettergreep in de 2de naamval enkel- en meervoud en in de tweede groep het accent op dezelfde lettergreep blijft staan.
• De laatst genoemde groep omvat ook de woorden met het accent op de laatste en voorlaatste lettergrepen en alle woorden eindigend op «-άδικο», «-άρικο» en «-όπουλο» worden op deze manier verbogen, inclusief vele samengestelde woorden

De verdeling tussen de zelfstandige naamwoorden met het accent op de derde lettergreep van achter, met een vast accent en van die met een accent dat verschuift, is enigszins flexibel. In formele teksten kunnen de woorden in de 2de naamval enkelvoud of meervoud het accent op de voorlaatste lettergreep krijgen. Er zijn zelfstandige naamwoorden die beide typen laten zien zoals «αμύγδαλο» - amandel, «ατμόπλοιο» - stoomschip, «βούτυρο» - boter, «-γόνατο» - knie, «ποδήλατο» - fiets, en «πρόβατο» - schaap

Bij formeel gebruik bv. in zakelijke mededelingen en technische bewoordingen, hebben sommige woorden in de 1ste en 4de naamval enkelvoud de uitgang «-ον» zoals «άκρον» - uiterste, toppunt, «ποίον» - karakter, aard, «ποσόν» - bedrag, hoeveelheid en «συνεργείον» - werkplaats.

• Deze categorie heeft woorden met twee lettergrepen zoals «βήμα» - (voet)stap en woorden met drie of meer lettergrepen zoals «αποτέλεσμα» - resultaat
• De uitgangen in de 2de naamval enkelvoud en alle naamvallen in het meervoud krijgen een extra lettergreep.
• Als gevolg hiervan krijgen de 2de naamval enkelvoud en de 1ste en 4de naamval meervoud altijd het accent op de derde lettergreep van achter, terwijl de 2de naamval meervoud altijd het accent op de voorlaatste lettergreep krijgt.

• De 2de naamvalsvorm van «γάλα», «γάλακτος» is formeler dan «γάλατος» en de 2de naamval meervoud wordt zelden gebruikt.
• Het woord «μέλι» - honing volgt ook wel hetzelfde patroon en wordt dan in de 2de naamval enkelvoud «μέλιτος». Dit woord heeft geen meervoudsvormen. Normaal gesproken wordt dit woord echter meer volgens het «-ι»-patroon gebruikt.

• De zelfstandige naamwoorden in deze categorie zijn afgeleid van werkwoorden en geven een handeling of actie aan.
• De 1ste naamval enkelvoud heeft altijd het accent op de derde lettergreep van achter en eindigt op «-σιμο», «-ξιμο» of «-ψιμο».
• De uitgangen van de 2de naamval enkelvoud en alle naamvallen meervoud volgen hetzelfde accent patroon als bovengenoemde woorden op «-μα», echter de 2de naamval meervoud kan onregelmatig zijn met wel of geen verschuiving van het accent.

• Bij de zelfstandige naamwoorden met het accent op de «-ί» blijft het accent in in alle vormen op de laatste letergreep, met dien verstande dat de 1ste, 4de en 5de naamval enkelvoud op een «-ί» eindigen, de 2de naamval enkelvoud op «-ού», de 1ste, 4de en 5de naamval meervoud «-ά» en de 2de naamval meervoud op «-ών».

Het woord «πρωί» - morgen, ochtend wordt in 2de naamval enkelvoud «πρωινού». De 1ste en 4de naamval meervoud zijn «πρωινά» en de 2de naamval meervoud wordt «πρωινών».

Het woord «ταξί» is gewoonlijk onverbuigbaar, maar soms worden vormen zoals «ταξιά» gevormd. Deze vormen worden niet als standaard gezien.

• De zelfstandige naamwoorden met de «-ι» (zonder accent) hebben het accent, met een enkele uitzondering, altijd op de voorlaatste lettergreep. Het accent wordt in de 2de naamval enkel- en meervoud verschoven naar de laatste lettergreep, zoals ««...ι-ού» en «...ι-ών».
• Het woord «φίλντισι» - ivoor is de uitzondering. Het heeft geen meervoud en de 2de naamval enkelvoud is «φιλντισιού».

Verkleinwoorden op «-άκι» en «-ούλι» hebben geen 2de naamval enkel- en meervoud.

• In deze categorie zijn woorden te vinden, afgeleid van de onzijdige vormen van een deelwoord (bv. «ενδιαφέροντας»).
• Heeft het woord het accent in de 1ste naamval enkelvoud op de laatste lettergreep («-όν»), dan blijft het de gehele verbuiging op dezelfde letter(greep) staan. In de 2de naamval enkelvoud wordt wel «-τος», in de 1ste, 2de en 4de naamval meervoud «-τα» en in de 2de naamval meervoud «-των» toegevoegd.
• Dezelfde toevoegingen worden toegepast als het woord het accent in de 1ste naamval enkelvoud op de voorlaatste lettergreep heeft. Het accent blijft de gehele verbuiging weer op dezelfde letter(greep) met uitzondering van de 2de naamval meervoud, waarbij het een lettergreep opschuift, dus «-όντων» i.p.v. «-οντων».

• Deze catagorie heeft woorden met het accent op de voorlaatste lettergreep en woorden met het accent op de derde lettergreep van achter.
• Bij woorden in de eerste groep verschuift het accent in de 2de naamval meervoud naar de laatste lettergreep.
• Bij de laatste groep verschuift het accent in de 2de naamval meervoud ook naar de laatste lettergreep
• Daar blijft het niet bij want het accent verschuift ook nog naar de voorlaatste lettergreep in de 2de naamval enkelvoud en in de 1ste en 4de naamval meervoud.
• De 5de naamval (de vocatief) wordt in deze categorie zelden gebruikt.

 

N.B.

De stam van het woord «γεγονός» - gebeurtenis in de categorie «-ος» in bovenstaand schema eindigt op «-ό». Daarachter wordt in de 2de naamval enkelvoud «-τος», in de 1ste, 4de, en 5de naamvallen meervoud «-τα» en in de 2de naamval meervoud «-των» toegevoegd, zonder dat het accent verschuift.

• Een paar zelfstandige naamwoorden hebben de uitgang «-υ» nog, al wordt tegenwoordig de spelling met «-ι» vaak gebruikt.

Het woord «βράδυ» - avond wordt altijd al met een «-ι» gebruikt: als «βραδιού» in de 2de naamval enkelvoud en «βραδιών» in de 2de naamval meervoud.

Het woord «δάκρυ» - traan wordt in de 2de naamval enkelvoud verbogen a.v.: «δακρύου» of «δάκρυου» met de vermelding dat deze naamval vrijwel niet gebruikt wordt. De tweede naamval meervoud wordt «δακρύων». De andere vormen van enkel- en meervoud blijven zoals in het voorbeeld.

De volgende twee onzijdige zelfstandige naamwoorden met de uitgang «-υ» zijn niet in bg. schema genoemd:

οξύ - zuur

naamval	lidwoord	ενικός	naamval	lidwoord	πληθυντικός
1ste nv	το	οξύ	1ste nv	τα	οξέα
2de nv	του	οξέος	2de nv	των	οξέων
4de nv	το	οξύ	4de nv	τα	οξέα
5de nv	-	οξύ	5de nv	-	οξέα

Enkele voorbeelden met «οξύ»

ελληνικά	ολλανδικά
Προσοχή, πάντα πρόσθεσε οξύ σε νερό, ποτέ νερο σε οξύ!	Let op, altijd het zuur bij het water voegen nooit water bij het zuur!
Μπόρεις να προστεθεί στo φαγητό αλάτι, ελαιόλαδο, κιτρικό οξύ ή χυμός λεμονιού.	Je kunt zout, olijfolie, citroenzuur of citroensap aan het eten toevoegen.

ήμισυ - helft

naamval	lidwoord	ενικός	naamval	lidwoord	πληθυντικός
1ste nv	το	ήμισυ	1ste nv	τα	-
2de nv	του	ημίσεος	2de nv	των	-
4de nv	το	ήμισυ	4de nv	τα	-
5de nv	-	ήμισυ	5de nv	-	-

Enkele voorbeelden met «ήμισυ»

ελληνικά	ολλανδικά
H αρχή είναι το ήμισυ του παντός.	Een goed begin is het halve werk
Το τραπέζι είναι περίπου τρία και ημίσυ μέτρα μακρύ	De tafel is ongeveer drie en een halve meter lang.

• Deze categorie is wat betreft de uitgangen van de verbuiging te vergelijken met de categorie «-μα», maar dan zonder deze lettergreep.
• In de 2de naamval enkelvoud verdwijnt de laatste «-ς» en wordt met de toevoeging van «-τος» een extra lettergreep gevormd, terwijl het accent gewoon op de eerste lettergreep blijf staan.
• Hetzelfde geldt voor het meervoud waarbij de laatste «-ς» verandert in «-τα» en het accent blijft waar het is. In de 2de naamval echter verandert de «-ς» in «-των» en schuift het accent op naar de voorlaatste lettergreep.

• De zelfstandige naamwoorden met de uitgang «-ως» hebben hun Oud Griekse verbuiging behouden
• In de 2de naamval enkelvoud verdwijnt de laatste «-ς» zodat we de stam van het woord krijgen en daarachter worden de lettergrepen «-τος» (2de nv. enkelvoud), «-τα» (1ste, 4de, en 5de nv meervoud) en «-των» (2de nv meervoud) toegevoegd (zie quote hieronder).

 

N.B.

De stam van het woord «καθεστώς» - regime in de categorie «-ως» in bovenstaand schema eindigt op «-ώ». Daarachter wordt in de 2de naamval enkelvoud «-τος», in de 1ste, 4de, en 5de naamvallen meervoud «-τα» en in de 2de naamval meervoud «-των» toegevoegd, zonder dat het accent verschuift.

* Het onregelmatige zelfstandig naamwoord «φως» - licht is herleid uit de Katharevousa en ziet er in de verbuiging a.v. uit:

naamval	lidwoord	ενικός	naamval	lidwoord	πληθυντικός
1ste nv	το	φως	1ste nv	τα	φώτα
2de nv	του	φωτός	2de nv	των	φώτων
4de nv	το	φως	4de nv	τα	φώτα
5de nv	-	φως	5de nv	-	φώτα

Voorbeelden met «φως»:

ελληνικά	ολλανδικά
δίνω πράσινο φως σε κάτι ή κάποιον	het groene licht aan iets of iemand geven
φέρνω κάτι στο φως	iets aan het licht brengen
έρχομαι στο φως	aan het licht komen
βεγγαλικά φώτα	bengaals vuur
ευαίσθητος στο φως	lichtgevoelig

• Zoals we hierboven gezien hebben eindigen een klein aantal onzijdige zelfstandig naamwoorden op «-ον», maar er zijn ook een paar woorden met de «-ν» als uitgang, o.a. op «-αν» en «-εν»
• Deze woorden komen van oorsprong uit het Oude Grieks, waaronder ook de twee woorden op «-ρ»
• Enkele onverbuigbare onzijdige woorden eindigen op verschillende medeklinkers

 

N.B.

We onderscheiden in elk van de drie grammatikale geslachten drie naamvallen, de 1ste naamval (de nominatief), de 2de naamval (de genitief) en 4de naamval de (de accusatief). In het Moderne Grieks komt ook de 5de naamval* voor (de vocatief), die gebruikt wordt als iemand of iets wordt aangesproken.

De uitgang van de vocatief (5de nv.) is bij de vrouwelijke en onzijdige zelfstandige naamwoorden hetzelfde als in de nominatief (1ste nv.) en accusatief (4de nv.), maar bij de mannelijke woorden is er een aparte vorm voor. Bij deze 5de naamval wordt geen lidwoord gebruikt.