μπορώ - kunnen, mogen
| Tijden - wijzen | Actieve Vorm | |
|---|---|---|
| Aantonende wijs | Enkelvoud | Meervoud |
| Onvoltooid tegenwoordige tijd | μπορώ | μπορούμε |
| μπορείς | μπορείτε | |
| μπορεί | μπορούν(ε) | |
| Onvoltooid verleden tijd | μπορούσα | μπορούσαμε |
| μπορούσαμε | μπορούσατε | |
| μπορούσε | μπορούσαν(ε) | |
| Aoristus | μπόρεσα | μπορέσαμε |
| μπόρεσες | μπορέσατε | |
| μπόρεσε | μπόρεσαν, μπορέσανε | |
| Voltooid tegenwoordige tijd | έχω μπορέσει | έχουμε μπορέσει |
| έχεις μπορέσει | έχετε μπορέσε | |
| έχει μπορέσει | έχουν μπορέσει | |
| Voltooid verleden tijd | είχα μπορέσει | είχαμε μπορέσει |
| είχες μπορέσει | είχατε μπορέσει | |
| είχε μπορέσει | είχαν μπορέσει | |
| Toekomende tijd (1) | θα μπορώ | θα μπορούμε |
| θα μπορείς | θα μπορείτε | |
| θα μπορεί | θα μπορούνε | |
| Toekomende tijd (2) | θα μπορέσω | θα μπορέσουμε, θα μπορέσομε |
| θα μπορέσεις | θα μπορέσετε | |
| θα μπορέσει | θα μπορέσουνε | |
| Voltooid toekomende tijd | θα έχω μπορέσει | θα έχουμε μπορέσει |
| θα έχεις μπορέσει | θα έχετε μπορέσει | |
| θα έχει μπορέσει | θα έχουν μπορέσει | |
| Aanvoegende wijs | ||
| Onvoltooid tegenwoordige tijd | να μπορώ | να μπορούμε |
| να μπορείς | να μπορείτε | |
| να μπορεί | να μπορούνε | |
| Aoristus | να μπορέσω | να μπορέσουμε, -ομε |
| να μπορέσεις | να μπορέσετε | |
| να μπορέσει | να μπορέσουν(ε) | |
| Voltooid tegenwoordige tijd | να έχω μπορέσει | να έχουμε μπορέσει |
| να έχεις μπορέσει | να έχετε μπορέσει | |
| να έχει μπορέσει | να έχουν μπορέσει | |
| Gebiedende wijs | ||
| Tegenwoordige tijd | μπορείτε | |
| Aoristus | μπόρεσε | μπορέστε, μπορέσετε |
| Deelwoord | ||
| Tegenwoordige tijd | μπορώντας | |
| Tegenwoordige voltooide tijd | έχοντας μπορέσει | |
| Onbepaalde wijs | ||
| Aoristus | μπορέσει | |
Voorbeelden met «μπορώ»:
| ελληνικά | ολλανδικά |
|---|---|
| Μπορώ να μεταφέρω τις βαλίτσες σου. | Ik kan de koffers voor je dragen. |
| Μπορεί να παίξει την Ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν στο πιάνο. | Hij/zij kan de negende symfonie van Beethoven op de piano spelen. |
| Μπορώ να δανειστώ το αυτοκίνητό σου απόψε; | Kan ik je auto vanavond lenen? |
| Μπορώ να έχω ένα ποτό παρακαλώ; | Mag ik een drankje alstublieft? |
| Δεν μπορώ να κάνω τίποτε άλλο, έκανα ό,τι μπορούσα. | Ik kan niets anders doen, ik deed wat ik kon. |
| (Θα) μπορούσα να πέσω, όταν το έκανες αυτό. | Ik had kunnen vallen toen je dat deed. |
N.B.
Het gebruik van het partikel «θα» draagt nog meer bij aan het indirecte karakter van de bewering.
N.B.
In bovenstaande zinnen is het persoonlijke werkwoord «μπορώ» gebruikt.
Enkele kenmerken van «μπορώ» zijn:
- «μπορώ» is een persoonlijk werkwoord, dat voor het onderwerp het vermogen om iets te doen uitdrukt en tevens toestemming. Het kan alleen gecombineerd worden met vormen die niet in de verleden tijd staan en er moet een persoonlijke identificate bestaan tussen het hulpwerkwoord en het hoofdwerkwoord.
- «μπορώ» kan in alle variaties van tijd, aspect en ontkenning voorkomen.
- «μπορεί» is het onpersoonlijk werkwoord (in de vorm van de 3de persoon enkelvoud van «μπορώ»), dat een mogelijkheid uitdrukt (van iets dat mogelijk staat te gebeuren). Het heeft zelf geen verleden tijden maar kan in de toepassing met «να» gecombineerd worden met alle andere werkwoordelijke vormen.
- Beide vormen, zowel persoonlijk als onpersoonlijk, hebben alleen een actieve vorm
Het verschil tussen de volgende drie zinnen:
| ελληνικά | ολλανδικά |
|---|---|
| Μπορώ να καπνίσω εδώ | Ik kan hier roken. (= ik ben in staat en het is mij toegestaan om te roken - gebruik van het pers. werkw.) |
| Μπορεί να καπνίσω εδώ | Men kan hier roken. (= Ik kan hier waarschijnlijk roken - gebruikt van het pers. werkw.) |
| Μπορεί να καπνίσει εδώ | Men kan hier roken. (= in staat zijn om, het is toegestaan om en het is waarschijnlijk dat hier gerookt wordt - gebruik van het onpers. werkw.) |
N.B.
De eerste twee bovenstaande zinnen tonen geen dubbele betekenis aan, terwijl de derde zin dat wel doet.
Omdat het onpersoonlijke werkwoord «μπορεί» dezelfde uitgang heeft als het persoonlijke werkwoord met een onderwerp in de 3de persoon enkelvoud kunnen we op zinnen met een dubbele betekenis stuiten. Het verschil tussen de kenmerken van «μπορώ» (vermogen en toestemming) en de kenmerken van «μπορεί» (mogelijkheid) zou de betekenis duidelijk moeten maken.
Dat is niet altijd het geval, want wanneer iemand iets verteld of omschrijft in een tekst is het gemakkelijker te doorzien, dat het om het persoonlijke werkwoord «μπορώ» gaat. In een gesprek kan, door een verkeerde interpretatie, vlugger het onpersoonlijke «μπορεί» toegepast worden.
Nog enkele voorbeelden met «μπορώ»:
| ελληνικά | ολλανδικά |
|---|---|
| Μπορούσε να φάει δύο γεμισμένα πιάτα για δείπνο. | Hij kon met het avondeten twee volle borden eten. |
| Δεν μπορώ να σε καταλάβω. | Ik kan je niet begrijpen. |
| Πρόσεχε τι λες γιατί μπορεί να σε κρυφακούσει | Wees voorzichtig wat je zegt want hij/zij kan je afluisteren. |
Enkele voorbeelden met «μπορεί»:
| ελληνικά | ολλανδικά |
|---|---|
| Μπορεί να σε συναντήσω απόψε. | Ik zou je vanavond kunnen ontmoeten. |
| Αυτός μπορεί να έρθει αύριο. | Hij kan morgen komen. |
| Μπορεί να είχα καπνίσει. | Ik had gerookt kunnen hebben. |
Werkwoorden op dezelfde manier vervoegd als «μπορώ»:
| - αναιρώ | weerleggen, herroepen |
| - ανακαλώ | herinneren, herroepen, afzeggen |
| - αποτελώ | construeren, vormen, oprichten |
| - αρκώ | volstaan |
| - αφαιρώ | samenvatten, verkorten |
| - διαιρώ | verdelen |
| - διαρκώ * | voortduren |
| - εκτελώ | uitvoeren, tewerkstellen |
| - εξαιρώ | uitsluiten, uitzonderen |
| - επαινώ | loven |
| - επιτελώ | bereiken, presteren |
| - καλώ | uitnodigen, dagvaarden |
| - παρακαλώ * | vragen, verzoeken |
| - προσκαλώ | uitnodigen, oproepen |
| - τελώ | doen, volbrengen |
| - | . |
Alle werkwoorden hebben passieve vormen behalve die aangegeven met *
